Σε ευθεία αμφισβήτηση του μοντέλου λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρισμού προχώρησε η Ελλάδα με τη ηχηρή παρέμβαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, η οποία έδωσε πολιτικό στίγμα στις διαμαρτυρίες που εκφράστηκαν από τον περασμένο Ιούλιο , στις γενικές διευθύνσεις Ενέργειας και Ανταγωνισμού της Ε.Ε. από τις βιομηχανικές ενώσεις Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας για τις υψηλές και αδικαιολόγητες αποκλίσεις τιμών στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Με την επιστολή του προς την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο πρωθυπουργός παρουσιάζοντας στοιχεία που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης του στρεβλού και σε μεγάλο βαθμό, αδιαφανούς μοντέλου λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς, ζητάει από την Ε.Ε. να αναλάβει δράση για την αύξηση των δυνατοτήτων διασυνοριακής μεταφοράς ενέργειας και την καλύτερη εποπτεία της αγοράς.
Ο πρωθυπουργός μετα από εμπεριστατωμένη έρευνα των αρμόδιων υπουργείων , αποδίδει τις υψηλές τιμές ρεύματος στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης, στη δυσλειτουργία των διασυνοριακών διασυνδέσεων με την Κεντρική Ευρώπη, εξηγώντας ότι από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο ο ηλεκτρικός διάδρομος που εκτείνεται από την Τσεχία και την Αυστρία στη Βουλγαρία και την Ελλάδα ήταν εν πολλοίς συζευγμένος και γι’ αυτό οι τιμές στην αγορά επόμενης ημέρας σε αυτή την περιοχή ήταν παρόμοιες και εμφάνιζαν μικρές αποκλίσεις. Ωστόσο από τον Μάιο αυτή η σύζευξη αποδυναμώθηκε και τον Ιούλιο είχε καταρρεύσει πλήρως.
Ο πρωθυπουργός στην επιστολή του κάνει λόγο για περιφερειακή ενεργειακή κρίση που προέκυψε από μια σειρά παραγόντων (πολύ υψηλές θερμοκρασίες, κάτι που επιδεινώθηκε από την κλιματική αλλαγή, διακοπές στην ηλεκτροπαραγωγή και στις δυνατότητες διασυνοριακών μεταφορών, και λίγες βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οι οποίες άφησαν στους ταμιευτήρες λιγότερο νερό για τη θερινή περίοδο) αλλά και σε έναν πρόσθετο λόγο. «Τις επιθέσεις της Ρωσίας κατά του ουκρανικού δικτύου που έχουν μετατρέψει την Ουκρανία σε σημαντικό καθαρό εισαγωγέα. Το έλλειμμα αυτό καλύπτεται από τις χώρες της Ε.Ε. Πρόκειται για ένα ακόμα τίμημα που ο καταστροφικός πόλεμος της Ρωσίας επιβάλλει στις οικονομίες μας», αναφέρει στην επιστολή του και επισημαίνει ότι το «σοκ» αυτό δεν επηρέασε το ίδιο όλα τα κράτη-μέλη.
Οι διαφορές τιμών στην αγορά του ρεύματος , από μόνες τους δείχνουν ότι το βάρος του ενεργειακού ελλείμματος της Ουκρανίας έχει μεταφερθεί από τον Ιούνιο και μετά στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, εξέλιξη που έχει θέσει υπό αμφισβήτηση το κατά πόσον πράγματι οι περιορισμένες ροές ενέργειας από την Κεντρική στην Ανατολική Ευρώπη ήταν αποτέλεσμα της δυναμικότητας των διασυνδέσεων.
Σαφείς αιχμές άφησε ο πρωθυπουργός στην επιστολή του κάνοντας λόγο για την ανάγκη καλύτερης εποπτείας της αγοράς κεντρικά από την Ευρώπη.
Να ελέγχεται για παράδειγμα ακόμη και το πότε ένας εθνικός διαχειριστής βγάζει σε προγραμματισμένη συντήρηση μια μονάδα, αφού αυτό έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε πολύ ευρύτερο χώρο.
«Χρειαζόμαστε μια ρυθμιστική αρχή για την ηλεκτρική ενέργεια σε επίπεδο Ε.Ε. που να μπορεί να εξετάζει ταυτόχρονα πολλαπλές αγορές και να διαβεβαιώνει τους καταναλωτές ότι δεν υπάρχουν αθέμιτες πρακτικές», σημειώνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης , επισημαίνοντας και την ανάγκη νέας ώθησης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων.
«Θα αναλύσουμε την επιστολή που μόλις λάβαμε», δήλωσε ο εκπρόσωπος, αρμόδιος για θέματα Ενέργειας, Τιμ Μακ Φάι, διευκρινίζοντας ότι η απάντηση της Κομισιόν θα έρθει …προσεχώς , χωρίς να καθοριστεί το ποτε .
Κληθείς να σχολιάσει την επισήμανση του Έλληνα πρωθυπουργού στην επιστολή του ότι τα ρωσικά πλήγματα στην Ουκρανία έχουν οδηγήσει σε εκτόξευση τιμών, ο κ. Μακ Φάι απάντησε ότι οι ρωσικές επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας και η «εργαλειοποίηση» της ενέργειας από την πλευρά της Ρωσίας είναι ένα ζήτημα που η Κομισιόν προσπαθεί να αντιμετωπίσει με διάφορους τρόπους.
Ενας από αυτούς, όπως είπε ο εκπρόσωπος, είναι να βοηθήσουμε την Ουκρανία να αποκαταστήσει το σύστημα ηλεκτροδότησής της, αλλά και να εξάγουμε ενέργεια προς το Κίεβο. Ο ίδιος δεν μπήκε σε λεπτομέρειες για τις επιπτώσεις σε κάθε κράτος-μέλος. Περιορίστηκε να δηλώσει ότι η Επιτροπή «παρακολουθεί την κατάσταση πολύ στενά» και «παραμένει σε επαφή με όλα τα κράτη-μέλη για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού».
Το θέμα των διασυνοριακών ροών ενέργειας τους θερινούς μήνες από την Κεντρική στην Ανατολική Ευρώπη που τέθηκε αρχικά από τις βιομηχανικές ενώσεις Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας διερευνάται από τις ρυθμιστικές αρχές των τριών χωρών αλλά και από τον ACER (Ευρωπαικος Ρυθμιστής ενέργειας).
Οι τρεις χώρες προετοιμάζουν από κοινού πρωτοβουλία για το θέμα των τιμών σε επίπεδο υπουργών Ενέργειας. Η Ρουμανία μαζί με την Ελλάδα και τη Βουλγαρία θα θέσουν στην ατζέντα του υπουργικού συμβουλίου την ανάγκη λύσεων για την αντιστάθμιση αυτών των διαφορών τιμών τις επόμενες εβδομάδες .
