Είναι ο έρωτας αλήθεια; Ή συμβαίνει μέσα στο μυαλό μας; Ο Ρομέο Καστελούτσι σκηνοθετεί την Ιζαμπέλ Ιπέρ και 14 άνδρες σε ένα έργο για την τρέλα, την αλήθεια και το ψέμα του να αγαπάς και να αγαπιέσαι.
Ο σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης Ρομέο Καστελούτσι και ένα από τα πιο ριζοσπαστικά κείμενα της Δυτικής λογοτεχνίας. Η Βερενίκη του Ρακίνα μεταμορφώνεται από μια Ιζαμπέλ Ιπέρ όπως δεν την έχουμε ξαναδεί, με τους ανδρικούς ρόλους να στέκονται γύρω της ως βουβά πρόσωπα και τον θρήνο του χαμένου έρωτά της να αντηχεί μέσα μας και γύρω μας.
H Βερενίκη του Καστελούτσι, σε συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή από 26 έως 30 Μαρτίου και μας κάνει να αναρωτηθούμε τι είναι πιο ζωντανό; Αυτό που ζούμε ή αυτό που φανταζόμαστε;
«Ο έρωτας είναι το Θέατρο της Σκληρότητας» λέει ο Καστελούτσι με αυτή την παράσταση, όπου μια λαβωμένη ηρωίδα απεκδύεται το βασιλικό πέπλο της και 14 άνδρες παίρνουν αποφάσεις ερήμην της. Η Βερενίκη παρουσιάζεται ως το ακίνητο και κεντρικό σημείο του χάους και ως η αρχή ενός τυφώνα που μας συμπαρασύρει.
Η προπώληση εισιτηρίων ξεκινά την Τετάρτη 5 Μαρτίου, στις 17:00.
Η Βερενίκη είναι ένα μανιφέστο έρωτα και απώλειας, που συνορεύει με την αλήθεια και το όνειρο, την τρυφερότητα και την τρέλα. Ένα συγκλονιστικό σκηνικό σύμπαν σε δημιουργία του Καστελούτσι, με κοστούμια που μαγνητίζουν από τη διάσημη Ολλανδή σχεδιάστρια μόδας Iris van Herpen, ενώ η μουσική του Scott Gibbons συνθέτει μοναδικά τη μοναξιά και την εγκατάλειψη. Ο Καστελούτσι σημειώνει: «Πραγματικά εισερχόμαστε στο αληθινό, στο σκοτάδι του σώματος, σε ό,τι παραμένει κρυμμένο από το δέρμα. Ένα θέατρο φτιαγμένο από αληθινά, ψεύτικα και φαντασιωμένα σώματα. Η παιδεία και η αγνότητα σηματοδοτούν τα όρια μιας ερωτικής νοσηρότητας που συνθλίβει τα σώματα: η βία είναι πλέον ενδοκρινική και τα φρένα είναι πιο ισχυρά από το γκάζι. Αυτή η ενέργεια δεν εκρήγνυται, καθώς συγκρατείται από ένα σώμα που δεν έχει πια λόγια. Για αυτό και η “Βερενίκη” είναι ίσως η πιο ακίνητη, στατική και ανησυχαστική “τραγωδία” που έχει συλληφθεί ποτέ. Κι όμως, μας φέρνει δάκρυα στα μάτια, γιατί στη “Βερενίκη” –θα μπορούσε να πει κανείς – “είμαι εγώ”».
Ο Ζαν Ρασίν ή Ρακίνας (1639-1699) ήταν ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους θεατρικούς συγγραφείς του 17ου αιώνα, μαζί με τον Μολιέρο και τον Κορνέιγ. Στα έργα του, που αντλούν έμπνευση από την αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή γραμματεία, προσαρμόζει το σχήμα της τραγικής δράσης στις απαιτήσεις της κλασικής φόρμας και φωτίζει τα πάθη των ηρώων του που ορίζονται από το πεπρωμένο. Τα μεγαλύτερα έργα του είναι μελέτες γυναικών, ανάμεσά τους και η Βερενίκη (1670).
Ο Ρακίνας εμπνεύστηκε τη Βερενίκη από ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός, τον έρωτα του Τίτου, γιου του Ρωμαίου αυτοκράτορα με τη Βερενίκη, Ιουδαία πριγκίπισσα της Κιλικίας, την οποία αγαπούσε κρυφά και ο φίλος και σύμμαχός του, Αντίοχος, βασιλιάς της Κομμαγηνής. Ο Ρακίνας θεωρούσε ότι αυτοί οι φλογεροί έρωτες μπορούσαν να μετατραπούν σε ένα θεατρικό έργο που θα διεγείρει θυελλώδη πάθη. Λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος «Το ύστατο χαίρε της Βερενίκης προς τον Τίτο και η επώδυνη απόφασή της να τον εγκαταλείψει είναι ό,τι πιο τραγικό περιέχει το έργο. Δεν χρειάζονται αίματα και νεκροί σε μια τραγωδία. Αρκεί η δράση να έχει μέγεθος, οι χαρακτήρες να είναι ηρωικοί, τα πάθη φλογερά, και παντού το κείμενο να αποπνέει εκείνη τη θλίψη τη μεγαλειώδη που συνιστά και όλη τη χάρη της τραγωδίας».
Ο Ρομέο Κατσελούτσι εμπνεύστηκε από το έργο του Ρακίνα που διέπεται από τα πρότυπα του αρχαίου ελληνικού δράματος και αναφέρει:
«Ο Ρακίνας είναι σύγχρονος ακριβώς λόγω της διαχρονικότητάς του. Το αλεξανδρινό μέτρο των στίχων του είναι η παγωμένη μορφή ενός οράματος για την ανθρωπότητα σε παράλυση εξαιτίας ενός τραγικού αδιεξόδου στα συναισθήματά της και μιας δυσλειτουργίας της γλώσσας. Ο έρωτας είναι το Θέατρο της Σκληρότητας. Εδώ, οι αποκηρύξεις έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα από τις πράξεις, το αίμα ή τις συνουσίες. H ιλιγγιώδης γραφή του Ρακίνα με έχει σημαδέψει βαθιά, με τον τρόπο που συγχωνεύει την ελληνική και τη χριστιανική κουλτούρα. Αυτή η σύντηξη είναι ολοκληρωτικά αδύνατη, προφανώς, γιατί αν υπήρχε μετά θάνατον ζωή, δεν θα μπορούσε να υπάρξει τραγωδία».
Η Βερενίκη, ο Τίτος, Αυτοκράτορας της Ρώμης, και ο Αντίοχος ξεπερνούν το θλιβερό αφήγημα του αιώνιου τριγώνου αγάπης και πολιτικής. Εδώ βρίσκεται η ιστορία μιας γυναίκας, μιας γυναίκας στα πρόθυρα της κατάρρευσης, όπου τα βάθη της σιωπής αποκτούν την ίδια εκκωφαντική ένταση με την ανθρώπινη φωνή. Ο Ρομέο Καστελούτσι, ένας μάστερ του ολιστικού έργου τέχνης, όπου οι τέχνες συνυφαίνονται σε μια προοπτική που αποτυπώνει την αρμονική ενότητα της ζωής, το βαγκνερικό Gesamtkunstwerk, επιστρατεύει ηχητικά και οπτικά εφέ για να συνοδεύσει την ερμηνεία της Ιζαμπέλ Ιπέρ, η οποία στέκεται ως μια κεντρική, γήινη δύναμη. Σε ένα βασίλειο φαντασμαγορίας, κατοικημένο από μορφές σαν φαντάσματα, εμφανίζεται ένα είδωλο, γιατί εδώ βρίσκεται πράγματι η πεμπτουσία του θεάτρου, του δράματος, από το θέατρο και για το θέατρο.
O Kαστελούτσι σημειώνει για την Ιζαμπέλ Ιπέρ:
«Πάνω στη σκηνή, σαν απλανής αστέρας, η Ιζαμπέλ Ιπέρ υποδύεται τη Βερενίκη, στην ιδιάζουσα και οντολογική μοναξιά του θεατρικού χαρακτήρα και του ανθρώπου. Μόνο δύο άλλοι ηθοποιοί θα είναι παρόντες, που υποδύονται τον Τίτο και τον Αντίοχο, καθώς και λίγοι Ρωμαίοι συγκλητικοί. Όλα τα λόγια τους θα είναι ακατάληπτα και θολωμένα από τη φωνή της ίδιας της Βερενίκης. Σχεδόν όλοι οι ήχοι της παράστασης –είτε ακούγονται είτε όχι– παράγονται από τη φωνή της Ιζαμπέλ Ιπέρ, μετά από επεξεργασία από τον καλλιτέχνη Scott Gibbons. Η Ιζαμπέλ Ιπέρ είναι η συνεκδοχή της τέχνης του Δυτικού θεάτρου· είναι η ηθοποιός, αλλά και ο ηθοποιός, εξ ορισμού. Η Ιζαμπέλ Ιπέρ είναι η «αναπαράσταση καθαυτή» (κάποιος πηγαίνει στο θέατρο για να δει την Ιζαμπέλ Ιπέρ να παίζει τη Βερενίκη), είναι η φλόγα που μας καλεί να συγκεντρωθούμε. Είναι το Θέατρο».
Είναι η πρώτη φορά που ο Ρομέο Καστελούτσι συνεργάζεται με την Ιζαμπέλ Ιπέρ. Όπως έγραψε το broadwayworld: «Αν θέλετε να δείτε μια ηθοποιό στο απόγειο της τέχνης της, τότε μη χάσετε αυτή την παράσταση».
Στην παράσταση του Καστελούτσι όλοι οι άνδρες είναι βουβά πρόσωπα. Εκτός από δύο ηθοποιούς που περιοδεύουν με την Ιπέρ, δώδεκα ακόμη άνδρες εμφανίζονται στη σκηνή σε κάθε χώρα, που επιλέγονται μετά από open call. Στη Στέγη πάνω από 200 άτομα έστειλαν αιτήσεις συμμετοχής.
Δείτε το trailer της παράστασης
Βίντεο: Eva Castellucci
Συντελεστές:
Ελεύθερα εμπνευσμένο από τη Βερενίκη του Ρακίνα (Jean Racine)
Ένας μονόλογος με την Isabelle Huppert
Με τη συμμετοχή των Cheikh Kébé και Giovanni Armando Romano
Σύλληψη & Σκηνοθεσία: Romeo Castellucci
Πρωτότυπη Μουσική: Scott Gibbons
Κοστούμια: Iris van Herpen
Βοηθός Σκηνοθέτη: Silvano Voltolina
Τεχνική Διεύθυνση: Eugenio Resta
Τεχνικοί Σκηνής: Andrei Benchea, Stefano Valandro
Τεχνικός Φωτισμών: Andrea Sanson
Τεχνικός Ήχου: Claudio Tortorici
Ενδυματολόγος: Chiara Venturini
Σχεδιασμός Κομμώσεων & Μακιγιάζ: Sylvie Cailler & Jocelyne Milazzo
Γλυπτά Σκηνής & Αυτοματισμοί: Plastikart Studio Amoroso & Zimmermann
Διεύθυνση Παραγωγής: Benedetta Briglia, Marko Rankov
Παραγωγή & Περιοδεία: Giulia Colla, Bruno Jacob
Οργάνωση: Caterina Soranzo
Συμβολή στην Παραγωγή: Gilda Biasini
Τεχνική Ομάδα: Lorenzo Camera, Carmen Castellucci, Francesca Di Serio, Gionni Gardini
Ασκούμενη Ενδυματολόγος: Madeleine Tessier
Φροντιστήριο Κίνησης: Serena Dibiase
Φροντιστήριο Κειμένου: Agathe Vidal
Συντονισμός: Michela Medri, Elisa Bruno, Simona Barducci, Leslie Perrin
Οικονομικός Σύμβουλος: Massimiliano Coli
Εκτελεστικοί Παραγωγοί: Societas, Cesena και Printemps des Comédiens / Cité du Théâtre Domaine d’O, Montpellier
Συμπαραγωγοί:
Théâtre de La Ville Paris (Γαλλια), Comédie de Genève (Ελβετια), Ruhrtriennale (Γερμανια), Les Théâtres de la Ville de Luxembourg (Λουξεμβουργο), deSingel International Arts Center (Βελγιο), Festival Temporada Alta (Ισπανια), Teatro di Napoli – Teatro Nazionale (Ιταλια), Στεγη του Ιδρυματος Ωναση (Ελλαδα), Triennale Milano (Ιταλια), National Taichung Theater (ΤαΪβαν), Holland Festival (Ολλανδια), LAC Lugano Arte e Cultura (Ελβετια), TAP – Théâtre Auditorium de Poitiers (Γαλλια), La Comédie de Clermont-Ferrand – Scène Nationale (Γαλλια), Théâtre national de Bretagne – Rennes (Γαλλια)
Με την υποστήριξη του Fondation d’entreprise Hermès
Υπερτιτλισμός: Γιάννης Παπαδάκης
Μετάφραση υπέρτιτλων: Λουίζα Μητσάκου
