Το Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων φιλοξενεί την ατομική έκθεση «Τα όρια της απαγόρευσης» του Αλέξανδρου Καπετάνου, η οποία πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων.
Η έκθεση περιλαμβάνει γλυπτά και εγκαταστάσεις που εξετάζουν τους ποικίλους συμβολισμούς της ασπροκόκκινης ταινίας σήμανσης.
Η «απαγορευτική ταινία», όπως είθισται να την αποκαλούμε, αποτελεί ένα ύπουλο απόρριμμα, ένα απόρριμμα που δεν του δίνουμε μεγάλη σημασία. Τα ίχνη της κατακλύζουν το αστικό τοπίο, υπενθυμίζοντας τη ρυπαντική δράση του ανθρώπου. Τη συναντάμε παντού, στα πιο ετερόκλητα μέρη: σε κλειστούς σταθμούς, οικοδομές, φράχτες και ετοιμόρροπα κτίρια, στις δημόσιες υπηρεσίες, στους υπό κατασκευή δρόμους, σε δρόμους που κλείνουν για να φιλοξενήσουν αγώνες, συλλαλητήρια και λαϊκές αγορές, σε περιοχές όπου έχουν γίνει σεισμοί, εγκλήματα και τρομοκρατικές επιθέσεις, προκειμένου να αποτραπεί η είσοδος. Ο Καπετάνου επισκέπτεται τις λαϊκές αγορές της Θεσσαλονίκης, εντοπίζει τις κολώνες και τους συρμάτινους φράχτες και αφαιρεί τις παρατημένες ταινίες, λύνοντας προσεκτικά και υπομονετικά τους κόμπους, ώστε να τις αποσπάσει άθικτες. Εν συνεχεία, πλέκει εμμονικά πάνω σε κοτετσόσυρμα χιλιάδες κόμπους με τα υπολείμματα των ταινιών που έχει συλλέξει. Τα «χαλιά» και τα «σουβέρ» του, που λειτουργούν ως απτικά τοπία, σε καλούν να τα χαϊδέψεις, όπως θα έκανες με ένα υφαντό της γιαγιάς σου.
Τα αποτελέσματα αυτής της εξαντλητικής εργασίας και έρευνας πάνω στις δυνατότητες του υλικού έχουν παρουσιαστεί μέχρι σήμερα στα Παλαιά Σφαγεία της Θεσσαλονίκης και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας. Όπως φανερώνουν οι τίτλοι («Απαγορευτική ταινία» και «απ’ αγορεύω»), και στις δύο εκθέσεις κυριαρχεί η έννοια της απαγόρευσης, η οποία κεντρίζει το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη. Η έκθεση στα Σφαγεία είχε έναν έντονο κοινωνικό προσανατολισμό, συσχετίζοντας την απαγόρευση με τις έννοιες της προσβασιμότητας και της συμπερίληψης, ενώ στο Αρχαιολογικό Μουσείο η απαγορευτική ταινία συνομιλούσε με το στοιχείο της παράδοσης, ενώνοντας το παρελθόν με το παρόν, το αρχαίο με το σύγχρονο. Η έκθεση στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων συνδυάζει τα ίχνη και τους προβληματισμούς των δύο προηγούμενων εκθέσεων.
Σε έναν πιο ουδέτερο χώρο, που φέρει τα χαρακτηριστικά του «λευκού κύβου», και ο οποίος στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί ως χώρος βασανιστηρίων, ο Καπετάνου εξετάζει τα όρια της απαγόρευσης, τους λόγους και τις ποικίλες εκφάνσεις της, την αδιάλειπτη παρουσία της στον δημόσιο χώρο και τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζει στις ζωές μας. Το μήνυμά του είναι οικουμενικό και έχει πολλούς αποδέκτες, σε πολλά διαφορετικά πεδία. Αναφέρεται και σχολιάζει, μεταξύ άλλων, την απαγόρευση της σκέψης, της γλώσσας, των βιβλίων, της έκφρασης, της δράσης και της φαντασίας· την απαγόρευση της κυκλοφορίας (lockdown), των συναυλιών και της πρόσβασης σε ορισμένους χώρους και χώρες· την απαγόρευση εισόδου, εξόδου, εμπορίου και διδασκαλίας· την απαγόρευση του σεξ, της μοιχείας, της αιμομιξίας, της ομοφυλοφιλίας, του Pride, του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, του αλκοόλ και των γυναικείων φωνών για θρησκευτικούς λόγους· τις απαγορεύσεις της εξουσίας, αλλά και τη θεολογική απαγόρευση των εικόνων, δηλαδή τη λογοκρισία και την «εκφυλισμένη τέχνη».
Τα έργα του Καπετάνου διαθέτουν μια ισχυρή μεταφορική δύναμη. Σε καλούν να σκεφτείς πέρα από αυτό που βλέπεις, πέρα από την εικαστική φόρμα. Τα γλυπτά και οι εγκαταστάσεις του, εμμέσως πλην σαφώς, δηλώνουν ότι στην τέχνη δεν επιτρέπεται καμία απαγόρευση, ότι όλα είναι δυνατά. Από την άποψη αυτή, η έκθεσή του στο Κέντρο Τεχνών αποτελεί μια διακήρυξη ελευθερίας. Εξαίσια παραδείγματα «φτωχής τέχνης» και «χρησιμότητας του άχρηστου», με μακρινούς συγγενείς τα πλεκτά από μαγνητική ταινία της Θάλειας Χιώτη, τα δίχρωμα έργα του ανταποκρίνονται στις απαγορεύσεις αυτού του κόσμου με φαντασία και παιχνιδιάρικη διάθεση. Είναι μια τέχνη που συνδέει με μαεστρία πολλά και διαφορετικά νήματα νοήματος και συμβολικά μηνύματα. Στα χέρια του Καπετάνου ένα αδιάφορο απόρριμμα του αστικού πολιτισμού μεταμορφώνεται σε έργο τέχνης που καθρεφτίζει σύγχρονους κοινωνικούς προβληματισμούς. Σαρκάζοντας και υπονομεύοντας την απαγόρευση και τους αρνητικούς συμβολισμούς της, μεταφέροντας ένα ηχηρό οικολογικό μήνυμα για την προστασία του περιβάλλοντος, ο καλλιτέχνης επιχειρεί να αποδράσει από τη δυστοπική πραγματικότητα που τον περιβάλλει και συγχρόνως να αντισταθεί απέναντι σε αυτή.
Ο Αλέξανδρος Καπετάνου γεννήθηκε στη Φλώρινα. Σπούδασε στο 3ο Εργαστήριο Ζωγραφικής του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με διδάσκοντες του τους Βασίλειο Βασιλακάκη, Χρήστο Βενέτη και Γεώργιο Τσακίρη. Είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ και έχει ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές στη «Θεωρία του Δικαίου και Διεπιστημονικές Νομικές Σπουδές» στην ίδια Σχολή. Έχει, επίσης, ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές στην «Εφαρμοσμένη Κλινική Κοινωνιολογία και Τέχνη», των τμημάτων Κοινωνιολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Έχει ολοκληρώσει σπουδές στην Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης. Έχει πραγματοποιήσει τρεις ατομικές εκθέσεις, μια διατομική και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές. Ατομικές εκθέσεις: «απ’ αγορεύω», Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας, σε συνεργασία του Δήμου Φλώρινας, του Υπουργείου Πολιτισμού και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φλώρινας, Φλώρινα, 2024· «Απαγορευτική Ταινία», Παλαιά Σφαγεία, σε συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης, του Υπουργείου Πολιτισμού και του Open House Thessaloniki 2024, Θεσσαλονίκη, 2024· «Τρίγωνο», Κινηματογράφος Ολύμπιον, Θεσσαλονίκη, 2024. Διατομικές εκθέσεις: «Τυφλή Απαγόρευση», Lola Nikolaou Art Gallery, Θεσσαλονίκη, 2023. Έχει επιλεχθεί ανάμεσα στους δέκα καλλιτέχνες για τα βραβεία MATAROA της 6ης Art Thessaloniki το 2022. Από το 2023 συνεργάζεται με τη Lola Nikolaou Art Gallery. Έργο του βρίσκεται στη συλλογή του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης. Έχει οργανώσει και επιμεληθεί ατομικές και ομαδικές εικαστικές εκθέσεις.
Αλέξανδρος Καπετάνου
Τα όρια της απαγόρευσης
Διάρκεια έκθεσης: 4 – 15 Ιουνίου 2025
Επιμέλεια έκθεσης: Χριστόφορος Μαρίνος
Ώρες λειτουργίας:
Τρίτη-Παρασκευή 11:00-19:00, Σάββατο & Κυριακή 10:00-15:00, Δευτέρα κλειστά
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων
Βασ. Σοφίας, Πάρκο Ελευθερίας, στάση Μετρό: Μέγαρο Μουσικής
*Κεντρική φωτογραφία: Άτιτλο, Τρίμματα Ασπροκόκκινης απαγορευτικής ταινίας, διαστάσεις μεταβλητές, 2024
