Ως νεώτερο μνημείο χαρακτηρίζεται η πατρική οικία του Μίκη και του Γιάννη Θεοδωράκη, στον Γαλατά Χανίων, μετά τη γνωμοδότηση του Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ).
Η απόφαση αυτή ανοίγει τον δρόμο για την πλήρη αποκατάσταση και επανάχρηση του ιστορικού κτηρίου, το οποίο θα λειτουργήσει ως χώρος πολιτισμού και μνήμης, αφιερωμένος στη ζωή και το έργο των δύο δημιουργών, ενισχύοντας παράλληλα την ταυτότητα της περιοχής.
Η οικία Θεοδωράκη, λιτή λαϊκή κατοικία με κήπο, χρονολογείται πιθανότατα στον 19ο αιώνα και βρίσκεται στη θέση «Πλακούρα» ή «Αλωνάκι» στον Γαλατά. Υπήρξε οικογενειακό καταφύγιο των Θεοδωράκηδων και, για τον Μίκη, την περίοδο 1949–1954, χώρος ανάπαυσης και δημιουργικής αναγέννησης, πριν από τις σπουδές του στο Παρίσι. Στον ίδιο χώρο, ο ποιητής και δημοσιογράφος Γιάννης Θεοδωράκης εμπνεύστηκε στίχους που μελοποιήθηκαν από τον αδελφό του, χαρίζοντας στην ελληνική μουσική διαχρονικά τραγούδια, όπως το «Χάθηκα» και το «Όμορφη Πόλη».
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, δήλωσε:
«Σήμερα 100 ακριβώς χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη ο χαρακτηρισμός της πατρικής οικίας του αποτελεί πράξη σεβασμού και ευθύνης απέναντι στην εμβληματική μορφή του ελληνικού πολιτισμού. Στο σπίτι αυτό, ο Μίκης, μετά τα σκληρά χρόνια της εξορίας, ξαναβρήκε τη δημιουργική του φωνή, ενώ ο Γιάννης, ο αδελφός του, έγραψε στίχους που μελοποιήθηκαν κι έγιναν τραγούδια-σύμβολα. Η αναγνώριση αυτή συμπίπτει με την ανακήρυξη του 2025 από το Υπουργείο Πολιτισμού ως “Αφιερωματικού Έτους Μίκη Θεοδωράκη”, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. Στο πλαίσιο του επετειακού έτους, η Πολιτεία τιμά την πολύπλευρη παρακαταθήκη του μεγάλου μας δημιουργού, με ένα εκτενές πρόγραμμα δράσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο Γαλατάς, τόπος ρίζας του, έμπνευσης και δημιουργίας, θα συνεχίσει να κρατά ζωντανό το έργο και τη μνήμη του, παραμένοντας ανοικτός σε κάθε επισκέπτη».
Το σπίτι, μαζί με γειτονικά ακίνητα που δώρισε ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης στον Δήμο Χανίων, αποκαταστάθηκε εν μέρει το 2016 και προορίζεται να λειτουργήσει ως πολυχώρος πολιτισμού, φιλοξενώντας εκθέσεις, εκδηλώσεις και δράσεις έρευνας και μελέτης. Για τη δρομολόγηση των εργασιών αποκατάστασης και επανάχρησης έχουν εξασφαλιστεί 350.000 ευρώ από τον Δήμο Χανίων, μέσω του προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», ενώ το Υπουργείο Πολιτισμού θα ενισχύσει ισόποσα τον προϋπολογισμό, ανεβάζοντας το συνολικό ποσό στα 700.000 ευρώ. Παράλληλα, ο Δήμος Χανίων δρομολογεί την αγορά όμορου ακινήτου, ιδιοκτησίας της Τράπεζας Χανίων, με σκοπό την ενίσχυση της λειτουργικότητας του χώρου. Από το συνολικό τίμημα των 200.000 ευρώ, 180.000 ευρώ θα καλυφθούν από το Υπουργείο Πολιτισμού και 20.000 ευρώ από τον Δήμο.
Με τη γνωμοδότηση του ΚΣΝΜ και τις παράλληλες πρωτοβουλίες του Υπουργείου Πολιτισμού και του Δήμου Χανίων, διαμορφώνεται ένας ζωντανός πυρήνας πολιτισμού που θα διασφαλίσει τη διαρκή σύνδεση του κοινού με τη ζωή, το έργο και την παγκόσμια παρακαταθήκη του Μίκη και του Γιάννη Θεοδωράκη.
