Άρθρο του Χρήστου Καπούτση
Η Ε.Ε. εγκρίνει σχέδιο άμυνας 360° ενώ η πίεση των ΗΠΑ επηρεάζει τη
στρατηγική της αυτονομία και την υποστήριξη στην Ουκρανία.
Η Σύνοδος Κορυφής της 23ης Οκτωβρίου 2025 σηματοδότησε μια νέα
εποχή για την ευρωπαϊκή άμυνα. Οι ηγέτες της Ε.Ε. ενέκριναν τον
«Οδικό Χάρτη Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ετοιμότητας 2030», ένα
ολοκληρωμένο σχέδιο που καλύπτει απειλές από τη Ρωσία, υβριδικές
επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, ενεργειακή αστάθεια και κρίσεις στον
Νότο. Το σχέδιο, με εισηγήτρια την Ύπατη Εκπρόσωπο Καγιά Κάλας,
στοχεύει στη δημιουργία στρατηγικής αυτονομίας, σε πλήρη
διαλειτουργικότητα με το ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, θα πρέπει να επαναξιολογηθεί η ποιότητα της ευρωατλαντική
συμμαχίας. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ ακυρώνει τη Βουδαπέστη
(συνάντηση με Βλ. Πούτιν) και σκληραίνει τις κυρώσεις, αφήνοντας τον
πόλεμο στην Ουκρανία να φθείρει το Κίεβο. Η «χαμένη υπόθεση»
μετατρέπει την Ευρώπη σε οικονομικό χορηγό και στρατηγικά
δεσμευμένο θεατή, υπονομεύοντας την αυτονομία και
αναδεικνύοντας την αμερικανική χειραγώγηση.
Η νέα αρχιτεκτονική άμυνας της Ε.Ε. προβλέπει:
1. Ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Υπηρεσίας (EDA) και
δημιουργία Ταμείου Καινοτομίας για την Άμυνα.
2. Δυνάμεις Ταχείας Αντίδρασης 5.000 ανδρών και κοινά ευρωπαϊκά
αποθέματα πυρομαχικών, καυσίμων και ανταλλακτικών.
3. Flagship projects σε drones, διαστημική επιτήρηση, αντι-drone
τεχνολογίες και αντιαεροπορική προστασία.
4. Συνδυασμένη προσέγγιση υβριδικών απειλών, με κυρώσεις,
cyber-countermeasures και στρατηγική επικοινωνία (StratCom).
5. Η στρατηγική 360° καλύπτει πλέον όλες τις πτυχές της ασφάλειας:
Στρατιωτική αποτροπή και διαλειτουργικότητα με ΝΑΤΟ.
Ενεργειακή ασφάλεια, με διαφοροποίηση προμηθευτών,
αποθέματα LNG και επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης.
Το συνολικό κόστος της στρατηγικής άμυνας της Ε.Ε. εκτιμάται σε
περισσότερο από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ μέχρι το 2035,
επιβαρύνοντας τα ευρωπαϊκά κράτη και, κατά συνέπεια, τους πολίτες
τους. Τα κονδύλια καλύπτουν τόσο τη βιομηχανική και τεχνολογική
ενίσχυση όσο και την ενεργειακή και κοινωνική διαχείριση κρίσεων.
Ο αμερικανικός παράγοντας
Η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης δοκιμάζεται από τις απαιτήσεις
των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ζητεί το 60% των ευρωπαϊκών
δαπανών να κατευθύνεται σε αμερικανικές εταιρείες οπλικών
συστημάτων, περιορίζοντας την τεχνολογική ανεξαρτησία της Ε.Ε.
Παράλληλα, η άρνησή του να παραδώσει πυραύλους Tomahawk στην
Ουκρανία αφήνει τη Δύση να επωμιστεί το βάρος υποστήριξης του
Κιέβου και περιορίζει την ουκρανική αντεπίθεση, στέλνοντας
στρατηγικό μήνυμα στη Μόσχα για περιορισμό της κλιμάκωσης.
Οι κινήσεις αυτές αναδεικνύουν τη διπλή πραγματικότητα της Ευρώπης:
από τη μία, επιδιώκει αυτονομία και ενίσχυση της στρατηγικής της
θέσης, ενώ από την άλλη, παραμένει δεσμευμένη σε οικονομικούς και
τεχνολογικούς όρους προς την Ουάσιγκτον.
Συνέπειες για Ευρώπη και πολίτες
Η Ευρώπη στέκεται σήμερα μπροστά σε ένα ασυμβίβαστο δίλημμα: να
επενδύσει στην στρατηγική αυτονομία της, αναλαμβάνοντας το υψηλό
κόστος και την πολιτική ευθύνη, ή να παραμείνει υπό την σκιά της
αμερικανικής επιρροής, περιορίζοντας τα περιθώρια δράσης της και
αφήνοντας τη μοίρα της στα χέρια τρίτων. Η απόφαση του Οκτωβρίου
των ηγετών της Ε.Ε. είναι σαφής: η Ε.Ε. επιχειρεί να ανακτήσει τον
γεωπολιτικό της ρόλο, αλλά η επιτυχία θα μετρηθεί στην ικανότητα
μετατροπής των πολιτικών διακηρύξεων σε δεσμευτικά έργα και σε
λειτουργική δύναμη αποτροπής.
Ταυτόχρονα, η στρατιωτικοποίηση δεν έρχεται χωρίς κόστος. Το ένα
τρισεκατομμύριο ευρώ και τα δισεκατομμύρια σε R&D εγκυμονούν
οικονομικές, κοινωνικές και γεωπολιτικές παρενέργειες:
υπερφορολόγηση, περικοπές, κοινωνικές αναταράξεις, αλλά και
κλιμάκωση με τη Ρωσία. Χωρίς μια ώριμη βιομηχανική και τεχνολογική
βάση, η αυτονομία μπορεί να μετατραπεί σε άσκηση εντυπώσεων.
Το στοίχημα είναι σαφές: η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει αν θα γίνει
κυρίαρχος παίκτης ή απλώς ένας πανάκριβος θεατής της δικής της
ασφάλειας , με τον πρόσθετο κίνδυνο ότι οι πολίτες, επωμιζόμενοι το
βάρος, θα δουν την ποιότητα ζωής τους να υποβαθμίζεται, να ζουν σε
καθεστώς χρόνιας ανασφάλειας και να αντιμετωπίζουν κοινωνικές
ρωγμές που μπορεί να αποσταθεροποιήσουν δημοκρατίες και
κοινωνικά συμβόλαια.
Χ.Καπουτσης- Ένα τρισεκατομμύριο το κόστος για την ευρωπαϊκή αμυντική αυτονομία
