Το ενεργειακό κέντρο βάρους της Ευρώπης μετατοπίζεται νότια και ανατολικά, με την Ελλάδα και την Τουρκία να παίζουν καθοριστικό ενδιάμεσο ρόλο. Μόνη προϋπόθεση η επίλυση των ελληνο-τουρκικών διαφορών στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Την επίλυση αυτή προσπαθούν να επιβάλουν οι ΗΠΑ μέσω συνομιλιών.
Την εβδομάδα αυτή θα πραγματοποιηθεί στο Ζάππειο το επιχειρηματικό forum της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια P-TEC (Partnership for Transatlantic Energy Cooperation) που ιδρύθηκε από τις ΗΠΑ στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας των Τριών Θαλασσών (Three Seas Initiative).
Στόχος είναι η δημιουργία κοινών υποδομών με αγωγούς ενέργειας, ηλεκτρικά δίκτυα και μεταφορές που θα συνδέσουν την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη με τις ΗΠΑ και θα αποκλείσουν σταδιακά τη ρωσική ενέργεια.
Θα συμμετέχουν υπουργοί ενέργειας από 25 χώρες, τρεις Αμερικανοί υπουργοί και πάνω από 400 αντιπρόσωποι κορυφαίων ενεργειακών ομίλων.
Αν το δει κάποιος απομονωμένα και με αφέλεια σαν ενεργειακή συνεργασία θα θεωρήσει ότι είναι για το κοινό καλό.
Μάλιστα η νεοφιλελεύθερη αντίληψη περνάει την άποψη ότι τα κέρδη και το εμπόριο ενώνουν τους λαούς και είναι στοιχείο διαρκούς ειρήνης.
Όμως η εποχή της «αφέλειας» μετά το 1990 πέρασε. Το «τέλος της ιστορίας» ήρθε σαν παγκόσμια αναρχία και όχι σαν πρόοδος και ειρήνη.
Τα κέρδη της μοναδικής υπερδύναμης μέχρι το 2000 αμφισβητήθηκαν από τις χώρες του παγκόσμιου Νότου που άρχισαν να πουλάνε την φτηνή εργατική τους δύναμη μέσω της παγκοσμιοποίησης, την φτηνή τους ενέργεια και τις σπάνιες γαίες τους.
Οι οικονομικοί ανταγωνισμοί εντάθηκαν και άρχισαν οι γεωπολιτικές κρίσεις.
Ουκρανία, Μ. Ανατολή, Ινδία-Πακιστάν, διεκδίκηση ακόμη και της Γροιλανδίας, Βενεζουέλα, Νιγηρία, 55 πόλεμοι σε όλο τον κόσμο.
Πολεμική οικονομία στην Ευρώπη, καθήλωση της ανάπτυξης, πτώση του ποσοστού κέρδους, κρίσεις.
Οι αμερικανικές κυρώσεις και οι ευρωπαϊκοί περιορισμοί στα κινεζικά προϊόντα και στη ρωσική ενέργεια θυμίζουν τον προστατευτισμό του 19ου αιώνα που καλλιέργησε τις μεγάλες συγκρούσεις τους 20ουαιώνα.
Η Ρωσία προσπαθεί να σπάσει την περικύκλωση στην Ασία και Ουκρανία. Η Κίνα διευρύνει την επιρροή της στους BRICS. Και οι δυο εφαρμόζουν ιμπεριαλιστικές μεθόδους, επιθετικές ή εμπορικές.
Οι πυρηνικοί ανταγωνισμοί εντείνονται και οι δοκιμές όπλων επανέρχονται.
Οι παλαιοί κανόνες στην επίλυση διαφορών παραμερίστηκαν, μπροστά στον νέο ανταγωνισμό για κέρδη.
Ο Τραμπ με την εμμονική εμπορική αντίληψη προσπαθεί να μειώσει τα τεράστια αμερικανικά ελλείμματα με τη φορολογία ξένων προϊόντων και την πώληση ενέργειας, δικής του ή ξένης καθώς και όπλων.
Τελευταίοι στόχοι δυο πλούσιες σε κοιτάσματα ενέργειας χώρες, η Βενεζουέλα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου και η Νιγηρία, 12η χώρα σε αποθέματα πετρελαίου. Και στις δυο χώρες η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων γίνεται από ξένες εταιρείες, κύρια την αμερικανική Chevron και την ολλανδο-βρετανική Shell αλλά ελέγχονται από το κράτος κάτι που θέλουν να παρακάμψουν. Στην Βενεζουέλα η κυβέρνηση Μαδούρο απειλείται για τάχαμου εμπόριο ναρκωτικών και η Νιγηρία απειλείται επειδή δεν προστατεύει τους Χριστιανούς. Οι οποίοι όλως τυχαίως κατοικούν στις παραλιακές περιοχές των κοιτασμάτων και των εκβολών του Νείλου ενώ ο φτωχός βορράς κατοικείται από Μουσουλμάνους και εκεί έχει επιρροή η τρομοκρατική Μπόκο Χαράμ.
Ο επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής πολιτικής των ΗΠΑ, Νταγκ Μπέργκαμ, σε πρόσφατη συνέντευξη αναφέρθηκε στο ρόλο της Ελλάδας σαν «σταυροδρόμι όπου εισέρχεται σημαντική ποσότητα αμερικανικού LNG για να εξυπηρετήσει την Ανατολική Ευρώπη». Τόνισε ότι το σχήμα 3+1 (Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ), ο διάδρομος Βορρά-Νότου για τη μεταφορά φυσικού αερίου και ο διάδρομος IMEC που θα συνδέει την Ινδία με τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και την Ευρώπη, αποτελούν ενεργειακή ατζέντα για την ασφάλεια των ΗΠΑ και περιορισμό των ενεργειακών πηγών της Ρωσίας και του Ιράν.
Είναι προφανές ότι οι διάφορες διαπραγματεύσεις και αποφάσεις που αφορούν περιφερειακά θέματα στο Αιγαίο και την Μεσόγειο δεν είναι τίποτα άλλο από υλοποίηση εντολών που εξυπηρετούν την αμερικανική ατζέντα ασφάλειας καθώς και την ενεργειακή ατζέντα.
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και οι αντίστοιχοι τουρκικοί χάρτες, η σχεδιαζόμενη πολυμερής Διάσκεψη για τη Μεσόγειο για τον καθορισμό ΑΟΖ, οι σχεδιασμοί για ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, οι τελευταίες δηλώσεις Φιντάν για τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο, η συμμετοχή της αμερικανικής Chevron στο διαγωνισμό για γεωτρήσεις νότια της Κρήτης αλλά και στις γειτονικές περιοχές της Λιβύης, η συμφωνία οριοθέτησης Κύπρου-Λιβάνου, η προσέγγιση της Κύπρου με τις ΗΠΑ για παροχή διευκολύνσεων και οι δηλώσεις για νατοϊκή προοπτική, αποτελούν πλέγμα του ίδιου αμερικανικού σχεδιασμού.
Τώρα αν κάποιο σκέλος δεν προχωρήσει, όπως ο ηλεκτρικός αγωγός που σκόνταψε στις τουρκικές απαιτήσεις, δεν χάλασε ο κόσμος, υπάρχουν περισσότεροι παράμετροι που μπορούν να επιλυθούν…
Στην Κύπρο η νέα «διαλλακτική» τουρκοκυπριακή ηγεσία στα κατεχόμενα, ευνοεί την επανέναρξη των συνομιλιών, με αρχικό ζητούμενο την συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στα κέρδη από τα ενεργειακά ενώ ήδη έχουν εκδιωχθεί οι Ρώσοι και έχουν εγκατασταθεί τα ισραηλινά όπλα και οι αμερικανικές διευκολύνσεις. Για τις βρετανικές βάσεις δεν υπάρχει ούτε καν νύξη από την κυπριακή κυβέρνηση. Η Κύπρος υπάρχει κίνδυνος να μοιάσει με το μικροσκοπικό Τζιμπουτί, με εννέα ξένες βάσεις.
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι το ενεργειακό κέντρο βάρους της Ευρώπης μετατοπίζεται νότια και ανατολικά, με την Ελλάδα και την Τουρκία να παίζουν καθοριστικό ενδιάμεσο ρόλο. Μόνη προϋπόθεση η επίλυση των ελληνο-τουρκικών διαφορών στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο. Την επίλυση αυτή προσπαθούν να επιβάλουν οι ΗΠΑ μέσω συνομιλιών.
Σε περίπτωση που δεν ευοδωθούν οι συνομιλίες υπάρχουν και οι κρίσεις όπου η αμερικανική διαιτησία θα κριθεί απαραίτητη, όπως έγινε στην κρίση των Ιμίων…
Η νότια Ευρώπη θα γίνει για άλλη μια φορά ο τροφοδότης με ενέργεια της κεντρικής βιομηχανικής Ευρώπης.
Πρώτα δοκιμάστηκαν οι ΑΠΕ στο όνομα της πράσινης ανάπτυξης. Δοκιμάστηκε η λύση του TAP που μεταφέρει το αζέρικο φυσικό αέριο για να παρακαμφθεί το ρωσικό. Τώρα ήρθε η ώρα του αμερικανικού σχιστολιθικού φυσικού αερίου αλλά και της εκμετάλλευσης πηγών σε «φιλικές» περιοχές όπως είναι οι ελληνικές, οι λιβυκές και οι χώρες του Κόλπου.
Σε ότι αφορά τις διευθετήσεις που θα χρειαστούν για να μην υπάρχουν τριβές των γειτονικών χωρών και εμποδίζονται τα κέρδη των εταιρειών και τα αμερικανικά γεωστρατηγικά συμφέροντα, υπάρχουν οι προηγούμενες συζητήσεις της εποχής Σημίτη με χωρικά ύδατα όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα και όπως υπαινίχθηκε ο Τούρκος ΥΠΕΞ Φιντάν. Δηλαδή, 8-9 ν.μ. για τα νησιά και 12 ν.μ. για τους ηπειρωτικούς χώρους. Φαντάζεται κάποιος τι παζλ θα πρέπει να λυθεί από τους πιλότους των πολεμικών αεροσκαφών και τους ναυτικούς όταν προσεγγίζουν τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και ποιος θα επωφεληθεί από την σύγχυση. Τελικά, όλο το Αιγαίο θα θεωρηθεί στην πράξη κοινή περιοχή όπως εξάλλου ορίζεται για τις νατοϊκές χρήσεις. Κάτι παρόμοιο για την Ν.Α. Μεσόγειο. Θα πούνε και εδώ «ότι είναι καλό για την Chevron είναι και δίκαιο και καλό για την περιοχή… ».
Η αφαιρετική αντίληψη ότι είναι προτιμότερη μια επώδυνη ειρήνη, με τις όποιες λύσεις, παρά ένας καταστροφικός πόλεμος καθώς και ότι δεν μπορείς να τα βάλεις με τους ισχυρούς του πλανήτη ή με τον ισχυρό σου γείτονα, οδηγεί στον ραγιαδισμό και στη συνέχεια στην υποδούλωση.
Ίσα-ίσα στη σημερινή εποχή που η μεν Ευρώπη είναι αποδυναμωμένη και ταλαντεύεται ενώ έπαψε να υπάρχει μονοπολικός κόσμος είναι ευκαιρία για πολυδιάστατες ενέργειες επωφελείς για τη χώρα και τον λαό της.
Αρκεί να μη πιάνει τόπο η καθημερινή συντηρητική προτροπή «μην αντιστέκεσαι στους ισχυρούς του τόπου και του κόσμου».
Ο ανηφορικός δρόμος είναι ο πιο παραγωγικός και τελικά χρήσιμος για τον λαό και τη χώρα.
(Ο Νίκος Τόσκας είναι υποστράτηγος ε.α. και πρώην υπουργός)
