Μόλις η Φράνσις Χάουγκεν προσγειώθηκε στην Ευρώπη, αντιμετωπίστηκε ως πρόσωπο VIP. Συνάντησε ανώτερους αξιωματούχους στο Παρίσι, το Βερολίνο και το Λονδίνο, κατέθεσε στο Ευρωκοινοβούλιο και είχε επαφές με σελέμπριτις στη Λισαβόνα.
Δεν το κατάφερε μόνη της. Καθώς η πρώην επιστήμονας δεδομένων του Facebook ετοιμάζεται να επιστρέψει στο ηλιόλουστο σπίτι της στο Πουέρτο Ρίκο, ένα επαρκώς χρηματοδοτούμενο λόμπι, το οποίο διευθύνει ένας πρώην βοηθός της Χίλαρι Κλίντον, άνοιξε τις πόρτες σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, βοηθώντας την Χάουγκεν να εκπληρώσει την αποστολή της, να πείσει τους νομοθέτες του μπλοκ να εγκρίνουν αυστηρά μέτρα εναντίον των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Η περιοδεία της Χάουγκεν σφραγίστηκε με επιτυχία. Οι Ευρωπαίοι νομοθέτες τη χειροκρότησαν, συναντήθηκε με υψηλόβαθμους πολιτικούς όπως η ομοσπονδιακή υπουργός Δικαιοσύνης της Γερμανίας, Κριστίν Λάμπρεχτ, η Βρετανίδα υπουργός Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ και ο υπουργός ψηφιακών υπηρεσιών της Γαλλίας, Σεντρίκ Ο.
Αυτοί που επιθυμούν τον περιορισμό του Facebook, μέσω των νέων κανόνων ελέγχων περιεχομένου της ΕΕ, έχουν «προσκολληθεί» στις σημαντικές γνώσεις της Χάουγκεν, ζητώντας ακόμη περισσότερες αλλαγές, συμπεριλαμβανομένων των ορίων στον τρόπο με τον οποίο οι ψηφιακές διαφημίσεις μπορούν να στοχεύουν άτομα στο διαδίκτυο.
Ωστόσο, η σχέση της Χάουγκεν με τη Reset, ένα αντι-τεχνολογικό λόμπι που δραστηριοποιείται σε ολόκληρη την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία, εγείρει επίσης ανησυχίες σχετικά με το ποιος την ωθεί να ξαναγράψει τους κανόνες περιεχομένου της Ευρώπης – προτάσεις οι οποίες πιθανότατα θα κατευθύνουν την παγκόσμια συζήτηση στο πώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για τις διαδικτυακές ενέργειες των χρηστών.
Για τον Μπεν Σκοτ, ιδρυτή της Reset και σύμβουλο τεχνολογίας που συμμετείχε στην αποτυχημένη προεκλογική εκστρατεία της Χίλαρι Κλίντον στις ΗΠΑ το 2016, δεν υπάρχει ίχνος συνωμοσίας σχετικά με τη βοήθεια που παρέχει η ομάδα του στην καθοδήγηση της Χάουγκεν στον περίπλοκο κόσμο της ευρωπαϊκής πολιτικής. Σημειώνεται ότι η επιχείρησή του λαμβάνει έως και 10 εκατ. δολάρια ετησίως από τη φιλανθρωπική οργάνωση Luminate, μια μη κερδοσκοπική ομάδα που δημιουργήθηκε από τον ιδρυτή του eBay Πιέρ Ομιντιάρ και το ίδρυμα Sandler με έδρα τις ΗΠΑ, που υποστηρίζει την Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών και τα μέσα ενημέρωσης ProPublica.
Η ομάδα του Σκοτ τους τελευταίους 18 μήνες ασκούσε πίεση σε αξιωματούχους της ΕΕ προκειμένου να επιβάλουν εξωτερική εποπτεία στις αδιαφανείς λειτουργίες των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι, όταν η πληροφοριοδότης του Facebook εμφανίστηκε με σειρά εσωτερικών εγγράφων, στα τέλη του καλοκαιριού, το μήνυμά της συνδυαζόταν με τους στόχους της Reset, συμπεριλαμβανομένου του εσωτερικού σχεδιασμού. Σύμφωνα με αυτόν, πολλοί πρώην υπάλληλοι των Big Tech δημοσιοποιούν ανησυχίες σχετικά με το πώς αυτές οι εταιρείες είναι σε θέση να βλάψουν τις διαδικτυακή εμπειρία των χρηστών.
«Η αρχική μου αντίδραση σε αυτά τα έγγραφα ήταν ότι έπρεπε να έρθουν στο φως, να γίνουν κατανοητά και να προκαλέσουν δράση», δήλωσε ο Μπεν Σκοτ στο POLITICO, κατά τη διάρκεια πρόσφατου ταξιδιού του στις Βρυξέλλες, όπου η ομάδα του συνέβαλε στην οργάνωση συνάντησης με βουλευτές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, με θέμα τη διαδικτυακή παραπληροφόρηση. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Χάουγκεν συναντήθηκε με τους νομοθέτες.
«Ως Αμερικανίδα πληροφοριοδότης, από μια αμερικανική εταιρεία, ήταν φυσικό να μιλήσει πρώτα με Αμερικανούς αξιωματούχους», σημείωσε ο Σκοτ, ο οποίος μαζί τα περισσότερα από τα επτά μέλη της ομάδας του εχουν τη βάση τους στην Ευρώπη. «Αλλά (η Χάουγκεν) ξέρει ότι από την Ευρώπη έρχονται οι κανόνες. Ξέρει ότι εδώ είναι η δράση».
Το Facebook, το οποίο πρόσφατα μετονομάστηκε σε Meta, απέρριψε τους ισχυρισμούς της Χάουγκεν, δηλαδή ότι είχε θέσει το κέρδος πάνω από την ασφάλεια των χρηστών, τόνισε πώς είχε ξοδέψει δισεκατομμύρια ευρώ για να προστατεύσει τους ανθρώπους από διαδικτυακές απάτες και υπογράμμισε ότι η Χάουγκεν δεν συμμετέχει σε πολλά από τα εσωτερικά έργα, για τα οποία συζητά δημόσια.
«Σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς για την εταιρεία μας, πάντα είχαμε το κίνητρο για να αφαιρέσουμε το επιβλαβές περιεχόμενο από την πλατφόρμα μας», δήλωσε εκπρόσωπος της Meta, Ρόμπιν Κοχ, αμέσως μετά την κατάθεση του Χάουγκεν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις 8 Νοεμβρίου. «Συμφωνούμε με την ανάγκη επιβολής κανόνων αλλά και με το ότι οι ευρωπαίοι πολιτικοί δείχνουν τον δρόμο», πρόσθεσε.
Η πρώτη επαφή
Η Χάουγκεν συναντήθηκε για πρώτη φορά με τη Reset, λίγο μετά την απόφασή της να μιλήσει δημόσια στις αρχές Οκτωβρίου.
Η σχέση τους επικεντρώθηκε αποκλειστικά στις δραστηριότητές της εκτός των ΗΠΑ. Ο Σκοτ δήλωσε ότι η οργάνωσή του δεν εμπλέκεται στη χρηματοδότηση της νομικής υπεράσπισής της. Εκεί που παρενέβη η ομάδα του, σημείωσε, ήταν να τη βοηθήσει ως προς τα ταξίδια, όπως με πτήσεις και ξενοδοχεία. «Θέλει να πει την ιστορία της στους Ευρωπαίους νομοθέτες και ξέρουμε με ποιον πρέπει να μιλήσει», δήλωσε.
Για τον Χάουγκεν, μία επιστήμονα υπολογιστών με MBA από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, η αποστολή ήταν ξεκάθαρη: «Αλλάξτε τον τρόπο λειτουργίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης». Μάλιστα, έχει επαναλάβει το ίδιο μήνυμα σε πολλές συναντήσεις με βουλευτές.
Σύμφωνα με την ίδια, εταιρείες, όπως το Facebook, πρέπει να πραγματοποιούν αξιολογήσεις κινδύνου, προκειμένου να εντοπίζουν πότε τα τα συστήματά τους ενδεχομένως να γίνουν επιβλαβή, να μειώνουν τον τρόπο με τον οποίο το επικίνδυνο περιεχόμενο μπορεί να διαδοθεί γρήγορα στο διαδίκτυο και να παρέχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε τρίτους προκειμένου να ενισχύσουν τη διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο λήψης εσωτερικών αποφάσεων.
«Όλες αυτές οι εταιρείες χρειάζονται περισσότερη διαφάνεια και πρέπει να μπορούν να δημοσιεύουν εκτιμήσεις κινδύνου», τόνισε στο POLITICO, κατά τη διάρκεια της περιοδείας της στην Ευρώπη.
Η Χάουγκεν είχε επίσης έναν ξεκάθαρο στόχο για να βγει μπροστά: «Να επικαιροποιηθούν ή να δημιουργηθούν νόμοι για να σταματήσουν αυτά που πίστευε ότι ήταν προβλήματα στο Facebook». Προτεραιότητά της είναι συναντήσεις με βουλευτές σε χώρες που ήδη εξετάζουν κανόνες διαδικτυακού περιεχομένου που θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά. «Ένας από τους λόγους που δώσαμε προτεραιότητα στις χώρες αυτές είναι διότι έχουν εκκρεμή νομοσχέδια», συμπλήρωσε και συνέχισε λέγονας «άρα θεωρήσαμε ότι αυτή ήταν μια κρίσιμη στιγμή για να τις υποστηρίξουμε. Οποιαδήποτε λύση στην Ευρωπαϊκή Ένωση πιθανότατα θα οδηγήσει σε παρεμβάσεις σε άλλα μέρη του κόσμου».
Αυτό ήταν το σημείο που παρενέβη η Reset. Πριν από την άφιξή της, η ομάδα συνέταξε μια λίστα με χώρες και βουλευτές όπου η Χάουγκεν θα μπορούσε να επικεντρωθεί (μεταξύ άλλων στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ), καθώς οι κανόνες διαδικτυακού περιεχομένου βρίσκονται στο τελικό στάδιο έγκρισης. Ο Σκοτ δήλωσε ότι συχνά απέρριπτε προτάσεις της ομάδας του, καθώς είχε τις δικές της απόψεις σχετικά με το τι ήθελε να κάνει. Αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαίου Επιτρόπου Εσωτερικών Αγορών Τιερί Μπρετόν, τον προσέγγισαν μόνοι τους προκειμένου συαναντηθούν με τη Χάουγκεν.
«Μόλις έγινε γνωστό ότι θα πήγαινε στην Ευρώπη, όλοι ήθελαν να συναντηθούν μαζί της», πρόσθεσε ο Σκοτ. «Δεν συμφωνούμε πάντα σε όλα, όπως με ποιον να συναντηθούμε ή ποια πολιτική θα ήταν καλύτερη. Αλλά συμφωνούμε ότι υπάρχει ένα ευρύτερο συστημικό πρόβλημα», σημείωσε.
Πολύ επαγγελματίας ή πολύ πολιτικός;
Το ταξίδι της Χάουγκεν στέφθηκε με επιτυχία. Μάλιστα, πολλοί από τους βουλευτές έχουν «κολλήσει» με κάθε λέξη της για το πώς είναι το Facebook εκ των έσω. Η πρώην υπάλληλος του δημοφιλούς social media επιβεβαίωσε την άποψη πολλών πολιτικών ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παραμένουν μια… «άγρια Δύση» με ελάχιστη έως καθόλου επίβλεψη.
Μολαταύτα, ορισμένοι απέρριψαν τις προτάσεις της σχετικά με τον τρόπο που πρέπει να αλλάξουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μη επαρκείς. Άλλοι, ιδιαίτερα στη Γαλλία, πίστευαν ότι η Χάουγκεν ήταν «πολύ Αμερικανίδα» στον τρόπο που προσέγγιζε τους τεχνολογικούς κανονισμούς.
Τρεις αξιωματούχοι της Κομισιόν, οι οποίοι συναντήθηκαν με τη Χάουγκεν, εντυπωσιάστηκαν από την άποψή της σχετικά με την πρόταση για τον καθορισμό ενός νέου νομοθετικού πλαισίου για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act) και τις προτάσεις διαδικτυακού περιεχομένου, καθώς πρόκειται ιδέες που συζητούνταν στην Ευρώπη εδώ και χρόνια. Οι αξιωματούχοι μίλησαν ανώνυμα, επειδή οι συζητήσεις ήταν ιδιωτικές.
Αλλοι, σε Βρυξέλλες και Γαλλία, αντιμετώπισαν με σκεπτικισμό το πόσο επαγγελματική είχε γίνει η ευρωπαϊκή της περιοδεία. Δύο υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δήλωσαν στο POLITICO Haugen ότι οι συναντήσεις της Χάουγκεν ήταν περισσότερο δημόσιες σχέσεις παρά σοβαρές συζητήσεις, αν και αναγνώρισαν ότι η επίσκεψή της έδωσε νέα πνοή στις νομοθετικές προσπάθειες, ωστε να είναι πιο επιθετικές στην επίβλεψη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Το επιδέξιο λόμπινγκ οφείλεται και στη Reset, το οποίο, από τις αρχές του 2020 -όταν και δημιουργήθηκε- «επιδεικνύει» τα χρήματά του στις Βρυξέλλες.
Παρά τις συνεχιζόμενες διαφορές μεταξύ των βουλευτών της ΕΕ για τους κανόνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι πολιτικοί δεν τηρούν κομματικές γραμμές. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όπου Ρεπουμπλικάνοι και Δημοκρατικοί παραμένουν διχασμένοι σε τέτοια ζητήματα, με τον Σκοτ να ανησυχεί ότι η ανάμειξη της Reset – και οι δεσμοί του με το Δημοκρατικό κόμμα – θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες της Χάουγκεν να ξεκαθαρίσει το τοπίο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Θα μετάνιωνα πραγματικά αν η δική μου επαγγελματική ιστορία υπονόμευε αυτό που προσπαθεί να κάνει η Φράνσις Χάουγκεν. Το κίνητρό της δεν είναι κομματικό. Το κίνητρό μου δεν είναι κομματικό», είπε.
