Οι εν ζωή μεταβιβάσεις χρημάτων, μετοχών ή ακινήτων, από την 1η Οκτωβρίου 2021 και μετά θα αφορολόγητες (αφού το όριο για δωρεές και γονικές παροχές -υπό προϋποθέσεις- θα φτάνει ακόμα και τα 3,2 εκατ ευρω!) ενώ, οι κληρονομιές, ή αλλιώς οι μεταβιβάσεις μετά θάνατον, θα συνεχίσουν να φορολογούνται με 1 -10% για άξια από 150.000 και πάνω. Από την άλλη πλευρά όμως, η αφορολόγητη δωρεά ή παροχή ακινήτου σε συγγενή πρώτου βαθμού έχει και ένα συνεπακόλουθο: Οι ωφελούμενοι, δηλαδή τα παιδιά ή τα εγγόνια αποκτούν νωρίτερα φορολογικές ευθύνες, όπως ο Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) το οποίο θα πρέπει να καταβάλουν (ακόμα και δεν έχουν την πλήρη κυριότητα) και τα τυχόν τεκμήρια (που πρέπει να καλύπτονται ή να δικαιολογούνται με εισοδήματα).
Το «ατομικό» αφορολόγητο όριο των 800.000 ευρώ (ανά γονέα και για κάθε ένα παιδί) αποβλέπει στο να διευκολύνει το πέρασμα των κάθε είδους περιουσιακών στοιχείων (δηλαδή κινητά και ακίνητα) των εν ζωή των γονέων αλλά και των παππούδων στα παιδιά – εγγόνια τους, ώστε οι νέοι να μπορούν να αναλάβουν έγκαιρα τη διαχείριση, αλλά και τις ευθύνες τους. Ας δούμε τι ισχύει ανά περίπτωση:
Γονικές παροχές – δωρεές: Το αφορολόγητο όριο των 800.000 € αντικαθιστά το προηγούμενο όριο των 150.000 €, ανά γονέα και ανά τέκνο, με αποτέλεσμα ακίνητα χρήματα ή μετοχές συνολικής αξίας έως και 1.600.000€ από τους δύο γονείς να μεταβιβάζεται χωρίς κανένα φόρο σε κάθε τέκνο. Αν μάλιστα υπάρχουν και παππούδες και γιαγιάδες στην ιδία ιδιοκτησία, τότε το αφορολόγητο όριο ανεβαίνει στα 3.200.000 ευρω! Ποσά περιουσίας που υπερβαίνουν τα παραπάνω όρια ανά περίπτωση ιδιοκτησίας ( π.χ. το ατομικό 800.000€ ή το 1.600.000 ευρώ οικογενειακό) θα φορολογούνται με τον ισχύοντα ανώτατο συντελεστή του 10%.
Κληρονομιές ακινήτων χρημάτων κλπ: Σύμφωνα με την νομοθεσία η κληρονομιά μέχρι το ποσό των 150.000 ευρώ είναι αφορολόγητη. Από τις 150.000 ευρώ και πάνω εφαρμόζεται κλίμακα φορολόγησης, που προβλέπει φόρο 1% από τις 150.000 και μέχρι του ποσού των 300.000 ευρώ, από το ποσό των 300.000 ευρώ και μέχρι τις 600.000 ευρώ προκύπτει φόρος 5%, ενώ για τα ποσά που υπερβαίνουν τις 600.000 ευρώ προκύπτει φόρος 10%. Ισχύει δε ειδικό αφορολόγητο φόρου κληρονομιάς 400.000 ευρώ για τον επιζώντα σύζυγο (μετά από 5 έτη γάμου) και τα ανήλικα τέκνα του.
Ειδικά δε για την πρώτη κατοικία η κληρονομιά είναι αφορολόγητη μέχρι τα ακόλουθα όρια αντικειμενικών αξιών:
200.000 ευρώ, αν το παιδί είναι άγαμο.
250.000 ευρώ, αν το παιδί είναι έγγαμο.
275.000 ευρώ, αν το παιδί έχει και ένα δικό του παιδί.
300.000 ευρώ, αν το παιδί έχει δύο δικά του παιδιά.
330.000 ευρώ, αν το παιδί έχει τρία δικά του παιδιά.
Ο ΕΝΦΙΑ και τα τεκμήρια
Η γονική παροχή ενός ακινήτου από τους γονείς στα τέκνα ή από τους παππούδες στα εγγόνια σημαίνει ότι μεταφέρεται μερικώς η ολικώς (ανάλογα με την επικαρπίας και την κυριότητα) το βάρος της πληρωμής τους ΕΝΦΙΑ.
Η νομοθεσία προβλέπει ότι ο πλήρης κύριος του ακινήτου υποχρεούται στην καταβολή του συνολικού ΕΝΦΙΑ που βαρύνει το ακίνητο κατά το ποσοστό συνιδιοκτησίας του, με αποτέλεσμα στο εκκαθαριστικό του ΕΝΦΙΑ να αναγράφεται μόνο το ποσοστό που του αναλογεί. Αντίστοιχα αν για το ακίνητο έχει συσταθεί επικαρπία, ο συνολικός ΕΝΦΙΑ που βαρύνει το ακίνητο επιμερίζεται μεταξύ του ψιλού κυρίου και του επικαρπωτή. Αν ο επικαρπωτής είναι φυσικό πρόσωπο, ο φόρος που αναλογεί στο δικαίωμα αυτό ορίζεται ως ποσοστό του φόρου που αναλογεί στην πλήρη κυριότητα του ακινήτου, ανάλογα με την ηλικία του επικαρπωτή.
Συγκεκριμένα το ποσοστό του φόρου που βαραίνει τον επικαρπωτή υπολογίζεται ως εξής:
Στα 8/10, αν ο επικαρπωτής δεν έχει υπερβεί το 20ό έτος της ηλικίας του.
Στα 7/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 20ό έτος της ηλικίας του.
Στα 6/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 30ό έτος της ηλικίας του.
Στα 5/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 40ό έτος της ηλικίας του.
Στα 4/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 50ό έτος της ηλικίας του.
Στα 3/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 60ό έτος της ηλικίας του.
Στα 2/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 70ό έτος της ηλικίας του.
Στο 1/10, αν ο επικαρπωτής έχει υπερβεί το 80ό έτος της ηλικίας του.
Αν ο επικαρπωτής δεν είναι φυσικό πρόσωπο, ο φόρος που αναλογεί στο δικαίωμα αυτό ορίζεται στα 8/10 του φόρου που αναλογεί στην πλήρη κυριότητα.
Για τα τεκμήρια των παιδιών, τώρα, η νομοθεσία προβλέπει πως οι νέοι που που συμπληρώνουν το 18ο έτος, υποχρεούνται να υποβάλουν ξεχωριστή φορολογική δήλωση, εφόσον:
– Δεν συγκατοικούν στο ίδιο σπίτι με τους γονείς τους αλλά διαμένουν σε κατοικία στην οποία κατέχουν έστω ένα μικρό ποσοστό πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή σε κτίσμα το οποίο του παραχωρήθηκε δωρεάν από τους γονείς του ή από κάποιον φίλο του.
– Απέκτησαν κατά το προηγούμενο ετος οποιασδήποτε μορφής εισόδημα, όπως από μισθούς, επιδόματα, ενοίκια, αγροτικές ή επιχειρηματικές δραστηριότητες, υπεραξίες από μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια κ.λπ.
Αντίθετα, δεν έχουν υποχρέωση να υποβάλλουν δήλωση, μόνο οι νέοι οι οποίοι συμπλήρωσαν τα 18 έτη και κατά το προηγούμενο έτος δεν είχαν καθόλου εισοδήματα ούτε από τόκους, ούτε κατείχαν περιουσιακά στοιχεία που να αποτελούν τεκμήρια (κατοικία, αυτοκίνητο κλπ), εφόσον φιλοξενήθηκαν σε σπίτια γονέων, άλλων συγγενών ή φίλων, ή εφόσον είναι φοιτητές και λόγω σπουδών διαμένουν με ενοίκιο σε άλλη πόλη από αυτήν στην οποία ζουν οι γονείς τους.
