Μανιάνα Καλογεράκη
Με τεράστια λευκά πανιά, που θυμίζουν τέντες ή κουρτίνες έχει καλυφθεί η εικόνα της Παναγίας με τον Ιησού στην αγκαλιά της, καθώς και των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ, αριστερά της και δεξιά της, στο εσωτερικό του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, που πλέον λειτουργεί ως τζαμί.
Με τον ίδιο τρόπο έχουν σκεπαστεί και άλλα ψηφιδωτά, ή εικόνες, ενδεικτικά του Χριστιανισμού στο μνημείο-σύμβολο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στο εν λόγω έργο, η ίδια η Παναγία αποτελεί τον θρόνο για τον Ιησού, ωστόσο μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του διακρίνεται με γυμνό μάτι και αυτό με τεράστια δυσκολία.
Πληροφορίες για την Θεοτόκο στην αψίδα (από το http://www.fhw.gr/projects/agiasofia/index.php)
Η Θεοτόκος παριστάνεται καθιστή σε θρόνο με τον μικρό Ιησού στην αγκαλιά της. Η υπόλοιπη αψίδα καλύπτεται με χρυσές ψηφίδες. Περιμετρικά υπάρχει φυτικός διάκοσμος. Η σύνθεση συμπληρώνεται με δύο σεβίζοντες αγγέλους που βρίσκονται στο κάτω μέρος της καμάρας του ιερού (ο ένας από αυτούς πολύ κατεστραμμένος). Σώζεται τμήμα της κτητορικής επιγραφής που αναφέρει δύο αυτοκράτορες. Για την χρονολόγηση υπάρχουν πολλές απόψεις. Η εικόνα της Θεοτόκου, κατά μια εκδοχή, είναι αυτή που ο Πατριάρχης Φώτιος αναφέρει σε ομιλία του 867μΧ, ότι είχε μόλις πριν από λίγο κατασκευαστεί. Ωστόσο υπάρχουν αμφιβολίες για το τελευταίο, γιατί ο Φώτιος μιλάει για ζωγραφική. Άλλοι μελετητές υποστήριξαν ότι το ψηφιδωτό κατασκευάστηκε κατά το εικονόφιλο μεσοδιάστημα 787-815, κατόπιν καλύφθηκε από τους εικονομάχους, ξεχάστηκε, επιζωγραφίστηκε και με τους φοβερούς σεισμούς του 1343 κα 1348 αποκαλύφθηκε και συντηρήθηκε. Το ψηφιδωτό παρέμεινε σε θέα έως τουλάχιστον το 1750, καλύφθηκε και αποκαλύφθηκε ξανά στις εργασίες της δεκαετίας του 1930. Ο φυτικός διάκοσμος ανήκει στην αρχική Ιουστινιάνεια διακόσμηση.
Αρχάγγελοι στο ανατολικό τόξο. Σώζεται καλλίτερα ο αρχάγγελος Γαβριήλ στα αριστερά της Θεοτόκου, ενώ από τον αρχάγγελο Μιχαήλ έχουν διασωθεί μόνο ελάχιστα τμήματα. Κατασκευάστηκαν συγχρόνως με την κεντρική παράσταση της Θεοτόκου στην αψίδα.
www.ertnews.gr
