Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εκφράσει επιφυλάξεις για την πραγματοποίηση στρατιωτικού πλήγματος στο Ιράν, εάν δεν υπάρχει εγγύηση ότι η βόμβα GBU-57 —γνωστή και ως “bunker buster”— μπορεί να καταστρέψει πλήρως την υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στο Φορντόου, σύμφωνα με πηγές που έχουν γνώση των εσωτερικών διαβουλεύσεων.
Όπως μεταδίδει ο Guardian, παρότι, αξιωματούχοι του Πενταγώνου φέρεται να διαβεβαίωσαν τον Τραμπ ότι η βόμβα βάρους 13,6 τόνων μπορεί να «εξουδετερώσει» τη συγκεκριμένη βάση, ο ίδιος δεν έχει πειστεί πλήρως και διατηρεί επιφυλάξεις, αναμένοντας και το ενδεχόμενο να φέρει το Ιράν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την απειλή εμπλοκής των ΗΠΑ.
Στρατιωτικοί αναλυτές αναφέρουν ότι μόνο ένα τακτικό πυρηνικό όπλο θα μπορούσε να διαπεράσει το βάθος του Φορντό, που σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών εκτείνεται έως και τα 90 μέτρα κάτω από το έδαφος. Ο Τραμπ, ωστόσο, δεν εξετάζει τη χρήση τακτικού πυρηνικού όπλου, ούτε του έχει προταθεί από τον υπουργό Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ ή τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων στρατηγό Νταν Κέιν.
Αξιωματούχοι ενημερώθηκαν πως ακόμη και μια συντονισμένη επίθεση με πολλαπλές GBU-57 θα μπορούσε απλώς να καταστρέψει σήραγγες και να θάψει τη βάση κάτω από τα ερείπια, χωρίς να τη διαλύσει πλήρως. Το Πεντάγωνο θεωρεί ότι για την πλήρη καταστροφή απαιτείται πρώτα μαλάκωμα του εδάφους με συμβατικές βόμβες και τελική χρήση τακτικού πυρηνικού όπλου — ένα σενάριο που απορρίπτεται πολιτικά.
Η αποτελεσματικότητα της GBU-57 αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας στους κόλπους του υπουργείου Άμυνας από την αρχή της θητείας Τραμπ. Όπως δήλωσε ο απόστρατος υποδιευθυντής της Υπηρεσίας Μείωσης Απειλών Άμυνας (DTRA), στρατηγός Ράντι Μάνερ, «δεν είναι μια λύση μιας βολής. Ίσως καθυστερήσει το ιρανικό πρόγραμμα έξι μήνες ή ένα χρόνο. Ακούγεται ωραίο στην τηλεόραση, αλλά δεν είναι πραγματικότητα».
Η εγκατάσταση του Φορντό είναι θαμμένη σε βουνό και απαιτεί ακριβή συνθήκες αεροπορικής κυριαρχίας, καθαρό στίγμα GPS και πλήρη εξάλειψη των ιρανικών αμυντικών συστημάτων. Το Ισραήλ δεν διαθέτει τις βόμβες αυτές ούτε τα βομβαρδιστικά B2 που απαιτούνται για τη μεταφορά τους, και γι’ αυτό πιθανό χτύπημα μπορεί να γίνει μόνο από τις ΗΠΑ.
Η καταστροφή του Φορντό, με διπλωματικά ή στρατιωτικά μέσα, θεωρείται κρίσιμη για την αποτροπή πυρηνικής εξοπλιστικής ικανότητας του Ιράν, μετά και την έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας που εντόπισε εμπλουτισμένο ουράνιο σε επίπεδο 83,7%, κοντά στο 90% που απαιτείται για την κατασκευή όπλου.
Το Ισραήλ έχει επεξεργαστεί σενάρια για αυτόνομη επίθεση, μεταξύ αυτών και εισβολή κομάντο μέσω ελικοπτέρων για να ανατινάξουν τη βάση. Ο Τραμπ, σύμφωνα με πληροφορίες, απέρριψε το σχέδιο.
Οι προβληματισμοί γύρω από την GBU-57 δείχνουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ ως προς την αποτελεσματικότητα ενός συμβατικού πλήγματος, εν μέσω πιέσεων να ανακοπεί το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα χωρίς προσφυγή σε ακραία μέσα.
Γιατί το Φορντό δεν είναι Τσερνόμπιλ
Ωστόσο, όπως έχει μεταδώσει το CNN, παρά τις ανησυχίες που συνοδεύουν κάθε συζήτηση για στρατιωτικά πλήγματα σε πυρηνικές εγκαταστάσεις, οι ειδικοί τονίζουν ότι η περίπτωση του Φορντό δεν μπορεί να συγκριθεί με καταστροφές τύπου Τσερνόμπιλ. Η πυρηνική τραγωδία του 1986 στην Ουκρανία είχε ως αιτία την έκρηξη σε ενεργό αντιδραστήρα, με αποτέλεσμα τη μαζική διαρροή ραδιενεργών υλικών στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας ανυπολόγιστη περιβαλλοντική και υγειονομική καταστροφή σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Στον αντίποδα, το Φορντό δεν είναι πυρηνικός αντιδραστήρας, αλλά εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου. Το ουράνιο που φυλάσσεται εκεί είναι φρέσκο, σε μορφή εξαφθοριούχου αερίου, και δεν εμπλέκεται σε διαδικασία σχάσης -τη διαδικασία που προκαλεί αλυσιδωτή αντίδραση και θερμική τήξη σε έναν αντιδραστήρα.
Όπως εξηγεί η Κέλσι Ντέιβενπορτ, ακόμη και αν η εγκατάσταση πληγεί, η ραδιενεργός διαρροή θα είναι περιορισμένη και εντοπισμένη: «Θα προκληθεί κάποια χαμηλού επιπέδου άλφα ραδιενέργεια και χημική τοξικότητα, αλλά δεν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τον ευρύτερο πληθυσμό».
Συμπληρώνει ότι «ο βομβαρδισμός ενός αντιδραστήρα είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση», τονίζοντας ότι μόνο σε τέτοιο ενδεχόμενο θα είχαμε μαζική διασπορά ραδιενέργειας και πραγματικά καταστροφικές συνέπειες.
