Του Βασιλη Ταλαμαγκα
Το νέο βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα προκάλεσε ήδη έντονες συζητήσεις, όχι μόνο επειδή επανέρχεται σε μια από τις πιο πολωμένες και καθοριστικές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας – το δημοψήφισμα του 2015 – αλλά και επειδή επιχειρεί να δώσει τη δική του, προσωπική καταγραφή. Ο πρώην πρωθυπουργός δεν αναπαράγει απλώς γεγονότα· υποστηρίζει ότι παρουσιάζει «την ιστορική αλήθεια», όπως τη βίωσε από μέσα, σε συνθήκες ασφυκτικής πίεσης και διαρκούς αναμέτρησης με τα όρια της πολιτικής, της οικονομίας, αλλά και της ίδιας της δημοκρατίας.
Στο βιβλίο του ο Α.Τσίπρας υπογραμμίζει ότι το δημοψήφισμα δεν υπήρξε προϊόν συγκυριακής ανάγκης, ούτε ένας πολιτικός ελιγμός, όπως κατηγόρησαν οι αντίπαλοί του. Περιγράφει την απόφαση ως προσωπικό του βάρος, το οποίο ώριμα και συνειδητά ανέλαβε, όταν – όπως αναφέρει – η διαπραγμάτευση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς έφθασε σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή. Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος, σύμφωνα με το αφήγημά του, ήταν η μόνη δημοκρατική διέξοδος για να αποφασίσει ο ίδιος ο λαός αν αποδεχόταν ή όχι τις απαιτήσεις που θεωρούσε εξοντωτικές για τη χώρα.
Στην περιγραφή του τονίζει το κλίμα εκείνων των ημερών: την αίσθηση της απομόνωσης, τις διεθνείς πιέσεις, τους φόβους για οικονομική κατάρρευση, αλλά και την πρωτοφανή συσπείρωση πολιτών που πίστεψαν ότι μπορούν να αμφισβητήσουν την τότε ευρωπαϊκή ορθοδοξία της λιτότητας. Για τον ίδιο, το «Όχι» δεν ήταν καταστροφικός τυχοδιωκτισμός, αλλά μια ιστορική στιγμή λαϊκής αντίστασης.
Ωστόσο, ο Τσίπρας δεν κρύβει ότι η σύγκρουση ανάμεσα στη λαϊκή εντολή και τους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς ήταν δραματική. Παραδέχεται ότι η συμφωνία που υπεγράφη μετά το δημοψήφισμα αποτέλεσε επώδυνο συμβιβασμό. Τον περιγράφει ως «αναγκαίο κακό», όχι ως επιλογή προδοσίας, όπως τον κατηγόρησαν πολλοί. Στις σελίδες του παραδέχεται τα διλήμματα, τους φόβους για Grexit, αλλά και την αίσθηση μοναξιάς που είχε ως πολιτικός ηγέτης, όταν συνειδητοποίησε ότι το ευρωπαϊκό περιβάλλον ήταν αμετάπειστο.
Αναλύει επίσης το πολιτικό κόστος εκείνης της περιόδου: τη ρήξη μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, την απώλεια στενών του συνεργατών, τη διάψευση προσδοκιών και τον προσωπικό αντίκτυπο της πιο δύσκολης πρωθυπουργικής του απόφασης.
Το βιβλίο συνεχίζει με τα χρόνια 2016–2019, όπου ο Α.Τσίπρας παρουσιάζει την έξοδο από τα μνημόνια ως τελική δικαίωση της στρατηγικής του. Εξηγεί ότι, παρά τον σκληρό συμβιβασμό του 2015, η χώρα κατάφερε να ανακτήσει βαθμούς οικονομικής αυτονομίας και να επανέλθει σε τροχιά σταθερότητας. Για εκείνον, αυτό αποτελεί απόδειξη ότι οι θυσίες οδήγησαν σε αποτέλεσμα.
Παράλληλα, γράφει για το πολιτικό και προσωπικό του ταξίδι μετά το 2019: την ήττα, την αποχώρησή του από την ηγεσία και την ανάγκη, όπως σημειώνει, να μείνει πιστός σε μια πιο καθαρή, ιστορική αφήγηση των γεγονότων.
Τελικά, ο Τσίπρας δεν επιχειρεί να επιβάλει την εκδοχή του ως μοναδική. Προσφέρει, όπως λέει, μια μαρτυρία για να κριθεί από την κοινωνία και την Ιστορία. Είπε την «ιστορική αλήθεια»; Αυτό θα κριθεί από τον αναγνώστη. Ωστόσο, αναμφίβολα, το βιβλίο ανοίγει ξανά έναν διάλογο που δεν έκλεισε ποτέ πραγματικά – για το τι έγινε το 2015, γιατί έγινε και τι άφησε πίσω του.
