Το Υπουργείο Πολιτισμού και το Υπουργείο Δικαιοσύνης παρουσίασαν σήμερα, Δευτέρα 14 Ιουλίου 2025, στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, το πρόγραμμα «Δράσεις Πολιτισμού για μια πιο φιλική Δικαιοσύνη».
Πρόκειται για μια καινοτόμο δράση κοινωνικής πολιτικής, που αποσκοπεί στην αναμόρφωση και επανένταξη ανηλίκων με ήπια παραβατικότητα, μέσα από τη συμμετοχή τους σε ειδικά σχεδιασμένες πολιτιστικές δραστηριότητες.
Με βάση την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β’ 2860/06.06.2025), θεσπίζεται το πλαίσιο εφαρμογής του αναμορφωτικού μέτρου της παρακολούθησης πολιτιστικών προγραμμάτων, σύμφωνα με το άρθρο 122 του Ποινικού Κώδικα. Το μέτρο υλοποιείται από κρατικούς, δημοτικούς ή ιδιωτικούς φορείς πολιτισμού, όπως μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι και σύγχρονες πολιτιστικές δομές, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού.
Όπως σημείωσε η Λίνα Μενδώνη στον χαιρετισμό της: «Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το Υπουργείο Πολιτισμού, έχοντας την ίδια έγνοια για τη θέση των ανηλίκων παραβατών στην κοινωνία μας, ενώνουν τις δυνάμεις τους σε ένα πρωτόγνωρο, για τη χώρα μας, μεταρρυθμιστικό βήμα, στοχεύοντας στην ταχύτερη, αλλά κυρίως στην αποτελεσματικότερη αναμόρφωση του παραβατικού ανηλίκου».
Η Υπουργός Πολιτισμού επεσήμανε ότι «οι καθοδηγούμενες δράσεις θα τους βοηθήσουν να αποκτήσουν το αίσθημα του συνανήκειν, αίροντας περιορισμούς, οφειλόμενους όχι μόνον στο περιβάλλον τους, αλλά και σε καθεστηκυίες κοινωνικές αντιλήψεις. Με την παρακολούθηση των πολιτιστικών δράσεων, αλλά και τη σχέση, που πιστεύουμε ότι θα αναπτύσσεται με τους πολιτιστικούς εκπαιδευτές τους, ο παραβατικός ανήλικος εγκολπώνεται αυτό το αίσθημα, συνειδητοποιώντας ότι η συμπεριφορά του δεν έχει επισύρει μόνον μια αμιγώς τιμωρητική αντιμετώπιση, αλλά ότι ο ίδιος ήδη έχει κάνει το πρώτο βήμα για την ουσιαστική κοινωνική του επανένταξή. Πολύ περισσότερο, λόγω της εγγενούς βιωματικότητας της Τέχνης και του Πολιτισμού, εξαιρετικά ανεπτυγμένης στην εφηβική ηλικία. Παράλληλα, οι ανήλικοι μπορούν να ανακαλύψουν, μέσω της επαφής τους με τον Πολιτισμό και τις εκφάνσεις του, άγνωστες μέχρι σήμερα κλίσεις και δεξιότητες, η αξιοποίηση των οποίων μπορεί να είναι κρίσιμη, στη συνέχεια, για την ένταξη τους στην κοινωνία, αλλά και στη δημιουργική απασχόληση και εργασία.
Σε μια εποχή γενικευμένης σύγχυσης, ο Πολιτισμός είναι κατ’ εξοχήν πρόσφορος να δημιουργήσει νέες καταστάσεις για τα παιδιά αυτά και να λειτουργήσει ως πυξίδα για αυτούς. Και αυτό έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία για ομάδες που βρίσκονται αντιμέτωπες με το φάσμα του κοινωνικού αποκλεισμού. Στην περίπτωσή μας, δεν έχουμε, συνεπώς, να κάνουμε μόνο με αναμόρφωση, αλλά με ουσιαστική συμπερίληψη και παροχή ευκαιριών για οριστική έξοδο από την παραβατικότητα, και την αφετηρία μιας νέας αρχής».
Όπως υπογράμμισε η Υπουργός για τη «γνήσια και βαθιά μεταρρύθμιση, μια τομή που πέραν της ουσίας, εκπέμπει και τον κορυφαίο συμβολισμό μιας δίκαιης, ανοιχτής και συνεκτικής κοινωνίας, αντιπαραθέτοντας στη βολική και εύκολη λύση του αποκλεισμού, του ρηχού κολασμού και της αρνητικής κριτικής, την πρόκληση της δεύτερης ευκαιρίας για τα παιδιά αυτά, της επανένταξης μέσω της συμμετοχής και της δημιουργικότητας, μια εντέλει παραδοχής και προσφοράς ενός δίκαιου κράτους, που δίνει ευκαιρίες και σε εκείνους, που παρέβησαν το θεσμικό του πλαίσιο, το οποίο, πλέον, όμως ορίζει την πολιτισμένη, τη δημοκρατική και συμπεριληπτική συμβίωση: αξίζει, έστω κι αν καταφέρουμε ένα παιδί να βρει το δρόμο του».
Από την πλευρά του ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης τόνισε: «Αυτό το πρόγραμμα προσπαθεί να προλάβει τις συνέπειες της παραβατικότητας των ανηλίκων και να υψώσει ένα τείχος προστασίας τους για την ομαλή επανένταξή τους στην κοινωνία. Είμαι ευτυχής, που όχι απλώς το νομοθετήσαμε, αλλά τώρα βλέπουμε αυτό το κοινό πρόγραμμα με το Υπουργείο Πολιτισμού, με την κα Μενδώνη, πόσο άρτια δομήθηκε και πόσα ενθαρρυντικά είναι τα πρώτα του αποτελέσματα. Άρα, λοιπόν, η σημερινή κοινή παρουσίαση του προγράμματος αυτού, μας ενδυναμώνει να συνεχίσουμε αυτή την προσπάθεια, να την υποστηρίξουμε όσο γίνεται περισσότερο και είμαστε βέβαιοι ότι πάρα πολλά παιδιά θα σωθούν».
Σύμφωνα με το πρόγραμμα «Δράσεις Πολιτισμού για μια πιο φιλική Δικαιοσύνη» ανήλικοι παραβάτες, ηλικίας 12 ετών και άνω, μπορούν να παρακολουθούν και να συμμετάσχουν σε ειδικές δράσεις που σχεδιάζονται και υλοποιούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού σε μουσεία, μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και σε πολιτιστικούς οργανισμούς εποπτευόμενους από το ΥΠΠΟ, στις παραστατικές και εικαστικές τέχνες, στον κινηματογράφο και στα οπτικοακουστικά μέσα.
Στο πρόγραμμα εμπλέκονται ενεργά οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, Μουσεία στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, Εφορείες Αρχαιοτήτων από τη Μεσσηνία μέχρι τη Ροδόπη. Οι ανήλικοι θα παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα διάρκειας τριών μηνών, με ελάχιστη παρακολούθηση δύο ώρες ανά εβδομάδα, βασισμένα σε δοκιμασμένες πρακτικές συμπερίληψης, με την εποπτεία του έμπειρου προσωπικού των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού, σε μουσειοπαιδαγωγικές εφαρμογές εστιάζοντας στο δημοκρατικό πολίτευμα, το θέατρο στην κλασική εποχή, τις γυναίκες στην αρχαιότητα, αλλά και στην προστασία των μνημείων από φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους.
Προγραμματίζονται δράσεις, για ομάδες, 6 έως 15 ατόμων, σε εβδομαδιαία συχνότητα, που θα διοργανώνονται από τους φορείς του σύγχρονου πολιτισμού. Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας αναλαμβάνει τη διεξαγωγή προγραμμάτων κινηματοθεραπείας, ενώ τέσσερα θέατρα, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, και τα ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης και Ιωαννίνων θα προσφέρουν προγράμματα παρακολούθησης παραστάσεων και θεατρικού εργαστηρίου, με την ενεργό συμμετοχή των ανηλίκων, αλλά και την αλληλεπίδρασή τους με ειδικούς ψυχικής υγείας, με τους οποίους θα εξετάζουν και θα συζητούν τις θεματικές που προκύπτουν μετά το πέρας των δρωμένων και των παραστάσεων.
Η παρουσίαση του προγράμματος πραγματοποιήθηκε από την Ευτυχία Κατσιγαράκη, Προϊσταμένη Γενικής Διεύθυνσης Ειδικών Νομικών Ζητημάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, τη Νικολέττα Σαραγά, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Διεύθυνσης Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ΥΠΠΟ, τη Μαργαρίτα Αλεξομανωλάκη, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Παραστατικών Τεχνών και Κινηματογράφου του ΥΠΠΟ. Η αποτίμηση της πρώτης εφαρμογής της εκπαιδευτικής δράσης για ανήλικους παραβάτες στη Θεσσαλονίκη (Ιούνιος – Ιούλιος 2025) παρουσιάστηκε από τη Νάντια Ρωμανίδου, Προϊσταμένη Υπηρεσίας Επιμελητών Ανηλίκων Θεσσαλονίκης του Υπουργείου Δικαιοσύνης και την Ελισάβετ Τσιγαρίδα, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης.
Στην παρουσίαση του προγράμματος «Δράσεις Πολιτισμού για μια πιο φιλική Δικαιοσύνη» παρέστησαν ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιάννης Μπούγας, ο Γενικός Γραμματέας Δικαιοσύνης, Πέλοψ Λάσκος, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού Γιώργος Διδασκάλου, ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, Μιχάλης Πικραμένος, η Προέδρος του Αρείου Πάγου, Αναστασία Παπαδοπούλου, η Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Σωτηρία Ντούνη, η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ολυμπία Βικάτου και υπηρεσιακά στελέχη των δύο Υπουργείων.
