Συνεχίζονται τα Ευρωπαϊκά χαστούκια κατά της Κυβέρνησης Μητσοτάκη για το Κράτος Δικαίου και την Ελευθερία του Τύπου. Αυτή τη φορά η σχετική Έκθεση της Ένωσης Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties) «αφιερώνει» 46 σελίδες-«ράπισμα» στην Ελλάδα σημειώνοντας μάλιστα πως «δεν υπάρχει καμία βελτίωση στο σύστημα δικαιοσύνης». Επίσης επισημαίνει τις εκδικητικές αγωγές κατά δημοσιογράφων (SLAPPs) με αφορμή και την αποκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών μέσω της ΕΥΠ και του Predator.
Σημειώνει μάλιστα -μεταξύ πολλών άλλων- πως οι διαδικασίες διορισμού των Ανώτατων και Ανώτερων Δικαστών και Εισαγγελέων εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχίες. Ειδικότερα, οι διορισμοί στις πιο υψηλόβαθμες θέσεις – όπως o Πρόεδρος και o Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας, του Ανωτάτου Δικαστηρίου ή του Ελεγκτικού Συνεδρίου – επηρεάζονται από Προεδρικό Διάταγμα. Αναφέρει πως επιλέγονται μετά από σύσταση του Υπουργικού Συμβουλίου με βάση πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης και τη γνώμη ενός κοινοβουλευτικού οργάνου. Προσθέτει πως δεν υπάρχει καμία ανάμειξη του Δικαστικού Σώματος στη διαδικασία διορισμού και το Σύνταγμα αποκλείει τους απορριφθέντες υποψηφίους από το να προσβάλουν την απόφαση ενώπιον ανεξάρτητου Δικαστηρίου. Συμπληρώνει πως παρά το ότι ένας νόμος ήταν να εισαχθεί το 2023, δεν έχει γίνει.
Όσον αφορά τη διαφθορά σημειώνει πως «σύμφωνα με μια επαναλαμβανόμενη έρευνα της Public Issue, η οποία εκτιμά την έκταση της διαφθοράς σε διάφορους επιχειρηματικούς τομείς, το 71% του κοινού πιστεύει ότι υπάρχουν “πάρα πολλοί” διεφθαρμένοι πολιτικοί. Η πλήρως απαξιωμένη εικόνα των πολιτικών συμπληρώνεται από την ιδιαίτερα απαξιωμένη εικόνα των δημοσιογράφων, για τους οποίους το αντίστοιχο ποσοστό (“πάρα πολλοί”) καταγράφεται στο 64%, μια δραματική αύξηση από μόλις 19% το 2005. Σε σύγκριση με το 2005, όλες οι κατηγορίες δείχνουν επιδείνωση της εικόνας της διαφθοράς.
Η Έκθεση επίσης παραθέτει πληθώρα παραδειγμάτων που αφορά τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τη Δημοσιογραφία.
Η Έκθεση έχει μεγάλη σημασία καθώς επικουρεί την ετήσια Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου, με στόχο να παράσχει στην Κομισιόν αξιόπιστες πληροφορίες και αναλύσεις που θα χρησιμοποιήσει στο ετήσιο έλεγχο της για το 2024.
«Καμία βελτίωση στο σύστημα Δικαιοσύνης» αναφέρει η Έκθεση για το 2023
Όπως αναφέρει η Έκθεση που επισυνάπτεται στο τέλος στα Αγγλικά:
Όσον αφορά το σύστημα Δικαιοσύνης, δεν υπήρξε καμία βελτίωση κατά το τελευταίο έτος. Οι διαδικασίες διορισμού των ανώτατων δικαστών και εισαγγελέων εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχίες. Παρά τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για μεταρρύθμιση, το κοινό δεν έχει μεγάλη εμπιστοσύνη στις δικαστικό σώμα, επειδή πιστεύει ότι είναι πολιτικοποιημένο και επηρεάζεται από εμπορικά συμφέροντα. Η de facto δυνατότητα του νομοθέτη να ελέγχει την ενέργειες της εκτελεστικής εξουσίας υπονομεύεται περαιτέρω, ενώ οι δικαστικές έρευνες και οι έρευνες από κοινοβουλευτικές επιτροπές και ανεξάρτητες αρχές έχουν καθυστερήσει για μήνες και δεν έχουν ακόμη παρουσιάσει τα πορίσματά τους. Υπάρχει έλλειψη διαφάνειας, καθώς και ελλιπή στατιστικά στοιχεία και νομικός κατακερματισμός. Η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τις ανεξάρτητες αρχές και η μακροχρόνια και δαπανηρές διαδικασίες στο δικαστικό σύστημα λειτουργούν αποτρεπτικά για να προχωρήσουν. Εν τω μεταξύ, τροποποιήσεις της τελευταίας στιγμής σε διατάξεις νόμου δημιουργούν σύγχυση όσον αφορά την εφαρμογή και την επιβολή της νομοθεσίας.
Όσον αφορά το πλαίσιο κατά της διαφθοράς, δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η αντίληψη μεταξύ των εμπειρογνωμόνων και του κοινού είναι ότι το επίπεδο της διαφθοράς στη δημόσιο τομέα εξακολουθεί να είναι σχετικά υψηλό.
Οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης των πολιτικών και των δημοσίων υπαλλήλων δεν υποβάλλονται στον απαραίτητο έλεγχο.
Εν τω μεταξύ, οι εκθέσεις σχετικά με τις άμεσες προμήθειες υπογραμμίζουν μια αποθαρρυντική κατάσταση: έλλειψη διαφάνειας, μη έγκαιρος προγραμματισμός, ανεπαρκής αξιολόγηση, κανένα σύστημα ελέγχου και σπατάλη του δημόσιου χρήματος. Οι εξελίξεις που βασίζονται στις συστάσεις της Επιτροπής για το 2023 ήταν επίσης μη ικανοποιητικές.
Στον τομέα των Μέσων Ενημέρωσης και της Ελευθερίας των Μέσων Ενημέρωσης, δεν υπήρξε πρόοδος. Η εμπιστοσύνη στα Μέσα Ενημέρωσης στην Ελλάδα βρίσκεται σε συνεχή πτώση, εν μέρει λόγω της αντίληψης για αδικαιολόγητη πολιτική και επιχειρηματική επιρροή στη δημοσιογραφία. Η ελευθερία του Τύπου βρίσκεται επίσης σε πτώση, και οι αγωγές SLAPPs( καταχρηστικές αγωγές κατά δημοσιογράφων) αλλά και άλλες μέθοδοι παρενόχλησης είναι ευρέως διαδεδομένες.
Η νέα νομοθεσία περιλαμβάνει τον σχηματισμό ενός νέου μητρώου, σε συνέχεια του νόμου που ρυθμίζει τη συμμόρφωση των διαδικτυακών μέσων ενημέρωσης προς τη δημοσιογραφική δεοντολογία και τα κρατικά διαφημιστικά κονδύλια.
Επίσης, τον Νοέμβριο του 2023, το ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης παρουσίασε σχέδιο τροπολογιών στον ποινικό κώδικα για το οποίο οι ενώσεις των μέσων ενημέρωσης προειδοποίησαν ότι θα μπορούσαν να εκθέσουν τους δημοσιογράφους σε μεγαλύτερο κίνδυνο να εκτίσουν ποινές φυλάκισης για ποινική δυσφήμιση.
Τι είναι η Έκθεση για το Κράτος Δικαίου
Η έκθεση 2024 για τις Ελευθερίες και το Κράτος Δικαίου είναι η πέμπτη ετήσια Έκθεση για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) που δημοσιεύεται από την Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties) – η πιο εμπεριστατωμένη Έκθεση που έχει συνταχθεί μέχρι σήμερα για το Κράτος Δικαίου στην ΕΕ από ένα δίκτυο της κοινωνίας των πολιτών. Η Έκθεση, που συντάχθηκε από κοινού από τις Liberties και τα εθνικά της μέλη και οργανώσεις εταίρους, είναι μια “σκιώδης Έκθεση” για τον ετήσιο έλεγχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου, με στόχο να παράσχει στην Επιτροπή αξιόπιστες πληροφορίες και αναλύσεις από την ομάδες για να τις χρησιμοποιήσει στον ετήσιο έλεγχό της, καθώς και να προσφέρει μια ανεξάρτητη ανάλυση της κατάστασης του Κράτους Δικαίου.
