Έχει αποδειχθεί ότι για να σε σέβονται πρέπει να σέβεσαι τον εαυτό σου και την Ιστορία σου. Ακόμη και μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα, με μακραίωνη όμως ιστορία και πολιτισμό, δεν πρέπει να γίνεται υπηρέτης τη μια του Μπάιντεν, την άλλη της φον ντερ Λαϊεν και την επόμενη του Τραμπ.
Εντύπωση προκαλεί η αντίδραση της κινεζικής πλευράς στους υπερβολικούς αμερικανικούς δασμούς. Δεν ζητούν μείωση των δασμών, δεν ζητούν καν διαπραγματεύσεις. Ζητούν πριν από όλα αυτά «σεβασμό». Και αυτό έχει προφανώς σχέση με την μακρόχρονη ιστορία της Κίνας. Όταν ο Σουν Τσού έγραψε τα περίφημα αποφθέγματά του, τα οποία διαβάζουν τώρα οι Αμερικανοί στρατηγιστές,, ήταν την ίδια περίοδο που ο Θουκυδίδης έγραφε για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Έχει σχέση όμως και με την νεότερη ιστορία αποικιοκρατικών επεμβάσεων.
Ο δυτικός ιμπεριαλισμός, σύμφωνα με την μελέτη του John Hobson στις αρχές του προηγούμενου αιώνα (1902) κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες να σπάσει τους κοινωνικούς δεσμούς και τις παραδοσιακές αγορές στην Ασία, όπου ζουν τεράστιοι πληθυσμοί, κληρονόμοι πολιτισμών, ριζωμένοι στον συνήθη βίο μέσω των αιώνιων εθίμων. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση η αποικιοκρατία στην Ινδία και στην Κίνα όπως στην Αφρική όπου η ανάπτυξη των επιστημών και η βιομηχανία ήταν «στάσιμη» και «ανεξέλικτη».
Από το 1702, σύμφωνα με την περιγραφή του Κ. Μαρξ, η Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών ξεκίνησε να διεισδύει στην Ινδία, εξυπηρετώντας το μονοπωλιακό χρηματικό συμφέρον και την Συνταγματική Μοναρχία για να καταλήξει με τη βοήθεια του βρετανικού στόλου και του βρετανικού στρατού από εμπορική σε στρατιωτική και εδαφική δύναμη. «Ο ευρωπαϊκός δεσποτισμός φυτεύτηκε πάνω στον ασιατικό δεσποτισμό». Μέχρι το 1813 η Ινδία ήταν κυρίως εξαγωγική χώρα. Από τότε η βιομηχανική ανάπτυξη της Αγγλίας και οι νόμοι που επιβλήθηκαν για προστασία της αγγλικής υφαντουργίας έκαναν την Ινδία χώρα εισαγωγική. Στην Ευρώπη οι Άγγλοι ήταν αντίθετοι με όποια μορφή εθνικού χρέους αλλά στην Ινδία δεν έβαλαν χέρι στα μερίσματα των μαχαραγιάδων. Οι βιομήχανοι ανέρχονταν κοινωνικά στην Αγγλία και ζητούσαν την εξαφάνιση της Εταιρείας Ανατολικών Ινδιών. Η οποία στηριζόταν πλέον στους φόρους για την εξαγωγή οπίου στην Κίνα. Όμως οι Κινέζοι αρχίζουν να καλλιεργούν οι ίδιοι παπαρούνα.
Ο πρώτος πόλεμος του οπίου το 1840-42 ήταν η πρώτη προσπάθεια της Αγγλίας να σπάσει τους κινέζικους φραγμούς και να συνηθίσει τους Κινέζους στα ναρκωτικά ώστε να είναι υπάκουοι και ευάλωτοι. Τους αντιμετώπισε ανεπιτυχώς ο στρατός του Αυτοκράτορα ενώ ο λαός κράτησε στάση μοιρολατρική. Στον δεύτερο όμως πόλεμο του οπίου από το 1856 ως το 1860, οι Κινέζοι αντέδρασαν μαζικά με κάθε μορφής τρομοκρατία από δηλητήρια στα φαγητά των Ευρωπαίων μέχρι κατάληψη εμπορικών πλοίων και σφαγιασμό των ξένων επιβατών.
Οι πόλεμοι αυτοί ανάγκασαν την Κίνα να μειώσει τους δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα, να ανοίξει τα λιμάνια στους ξένους, να επιτρέψει την ελεύθερη διακίνηση των χριστιανών ιεραποστόλων και την εισαγωγή οπίου. Οι παραχωρήσεις αυτές έχουν ισχυρή επίδραση στις αποφάσεις της σημερινής κινεζικής ηγεσίας.
Το 1900 οι ΗΠΑ, Γαλλία, Ρωσία, Μ. Βρετανία, Γερμανία και Ιαπωνία με αφορμή την τοπική αντιιμπεριαλιστική εξέγερση των Μπόξερ, έμπηξαν τα οικονομικά και πολιτικά δόντια τους μέσω προσάρτησης σφαίρας επιρροής στη Κίνα. Στην Αφρική επιδίωξαν να πάρουν το χρυσό και τα ορυκτά. Στην Κίνα και στην Ινδία την αστείρευτη εργατική δύναμη και τις αγορές.
Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ένα μέρος της Κίνας κατακτήθηκε από τους Ιάπωνες.
Η επανάσταση του Μάο Τσε Τουνγκ το 1949 ήταν πατριωτική και κοινωνική. Ο αγώνας για ανεξαρτησία στην Ινδία απέδωσε (1947) μετά τον θάνατο του Μαχάτμα Γκάντι και ήταν μόνο πατριωτικός. Τα αποτελέσματα βλέπουμε σήμερα όπου μια Ινδία με 7% ετήσια αύξηση του ΑΕΠ δεν μπορεί να φτάσει την Κίνα με μικρότερη αύξηση ΑΕΠ (4%).
Στην Κίνα δεν αναπτύχθηκαν απλά οι παραγωγικές δυνάμεις αλλά ιδιοποιήθηκαν τα οφέλη από τον ίδιο τον λαό. Στην Ινδία έγινε μόνο το πρώτο. Στην Κίνα εφαρμόσθηκε ο κεντρικός σχεδιασμός με την παλλαϊκή συμμετοχή. Στην Ινδία εμποδίζουν ακόμη οι κάστες.
Ο Κ. Μαρξ είχε προβλέψει ότι «δεν μπορεί η ανθρωπότητα να εκπληρώσει το πεπρωμένο της χωρίς μια ριζική επανάσταση στην κοινωνική κατάσταση της Ασίας».
Ο Hobson έγραφε το 1902 ότι «το να κυριαρχήσει η Ευρώπη στην Ασία δια της βίας με σκοπό το κέρδος και να νομιμοποιήσει αυτή την κυριαρχία μέσω της πρόφασης ότι εκπολιτίζει την Ασία θα κριθεί από την Ιστορία ως το κορυφαίο σφάλμα και μωρία του ιμπεριαλισμού. Ο ορθός λόγος της Δύσης ενδέχεται να έχει ανάγκη την ενόραση της Ανατολής. Μια ένωση τόσο επικερδής κατά το παρελθόν, μπορεί να μην είναι άγονη για το μέλλον».
Οι τωρινές δηλώσεις του Αμερικανού αντιπροέδρου Βάνς «δανειστήκαμε από χωρικούς», είναι άκρως προσβλητικές για ένα ιστορικό έθνος, που πέρασε με μια χούφτα ρύζι για να γίνει παγκόσμια οικονομική και σε λίγο στρατιωτική δύναμη και να απλωθεί σε όλο τον κόσμο. Δεν μιλάς και δεν συμπεριφέρεσαι έτσι σε μια χώρα που κατασκευάζει τεράστιους δρόμους και σιδηροδρομικές γραμμές σε όλη την Ασία και Αφρική, που είναι κορυφαία στην υψηλή τεχνολογία χάρις στους νέους επιστήμονες και μηχανικούς.
Αν είχε μείνει η Κίνα αγροτική χώρα θα είχε τώρα την ίδια τύχη που είχε στη διάρκεια του 19ου αιώνα. Τώρα όμως είναι πυρηνική δύναμη, σε διάρκεια είκοσι χρόνων έγινε πρωτοπορία στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και κατασκευάζει στα μεγαλύτερα ναυπηγεία στον κόσμο πέντε φρεγάτες συγχρόνως ενώ ο λαός της είναι περήφανος για τα επιτεύγματά του και απέκτησε πλούτο και μόρφωση.
Η οικονομική επέκτασή της είναι ιμπεριαλιστική και εκμεταλλευτική αλλά δεν συγκρίνεται με την πολεμική και εκβιαστική ιμπεριαλιστική πολιτική της Δύσης. Το πώς θα εξελιχθεί κανείς δεν ξέρει αλλά η ιστορία της δείχνει ότι αποφεύγει τους επεκτατικούς πολέμους ενώ προσπαθεί να διεκδικήσει ζωτικό χώρο στη γειτονιά της μόνο και στη κοντινή της θάλασσα.
Η αμερικανική επιδίωξη να στρέψει την Ινδία απέναντι στην Κίνα δεν επιτεύχθηκε.
Ίσως ο Hobson το 1902 να είχε δίκιο όταν έγραφε για την αναγκαιότητα συνδυασμού του ορθού δυτικού λόγου με την ενόραση της Ανατολής.
Έχει αποδειχθεί ότι για να σε σέβονται πρέπει να σέβεσαι τον εαυτό σου και την Ιστορία σου. Ακόμη και μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα, με μακραίωνη όμως ιστορία και πολιτισμό, δεν πρέπει να γίνεται υπηρέτης τη μια του Μπάιντεν, την άλλη της φον ντερ Λαϊεν και την επόμενη του Τραμπ.
Είμαστε «υπεύθυνοι απέναντι στην Ιστορία μας».
(Ο Ν. Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)
