ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΑΤΣΙΜΙΤΣΗ
Ζούμε σε μια κοινωνία που συστηματικά αποφεύγει τη σιωπή. Δεν εννοώ τις περιπτώσεις, κατά τις οποίες καταχωνιάζουμε βαθιά μέσα μας τραυματικές εμπειρίες, αφού αυτές φωνάζουν δυνατότερα από κάθε κραυγή, είτε τις δημοσιοποιήσουμε κάποια στιγμή είτε όχι. Ως σιωπή εννοώ την κατάσταση εκείνη κατά την οποία απομονωνόμαστε από τους τριγύρω θορύβους κάθε είδους και ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας.
Ποιοι είναι αυτοί οι θόρυβοι; Πέρα από τους προφανείς, δηλαδή τους ακουστικούς θορύβους, σήμερα βιώνουμε και οπτικούς θορύβους, σε σημαντικό μάλιστα βαθμό. Τέτοιους, για παράδειγμα, μας προσφέρουν εν αφθονία οι ιστοσελίδες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι τίτλοι των άρθρων σού φωνάζουν να τα προσέξεις. Το ίδιο και οι εικόνες (κυρίως φωτογραφίες), όπως και ο τρόπος γραφής, που προσπαθεί να σου ελκύσει το ενδιαφέρον (όπως επιχειρεί να κάνει και αυτό το σημείωμα). Όλα αυτά λειτουργούν όπως ακριβώς ο ηχητικός θόρυβος: δεν σε αφήνουν σε ησυχία, σου κλέβουν τη σιωπή.
Το ζήτημα, όμως, δεν είναι ότι όλα αυτά σου στερούν τη σιωπή. Διότι πάντα υπάρχει η δυνατότητα κάποια στιγμή της ημέρας να αποσυρθείς στη σιωπή σου. Το θέμα, λοιπόν, είναι ότι έχουμε μάθει να μην επιζητούμε τη σιωπή, ως πρόσωπα και ως κοινωνία. Έχοντας, εύλογα, ταυτίσει την επικοινωνία με την επαφή με τον άλλο, λησμονούμε ότι ο δεύτερος εξίσου ουσιαστικός παράγοντας της επικοινωνίας είναι η αξιολόγηση των όσων έχουν επικοινωνηθεί, δηλαδή το να κάτσεις και να σκεφτείς αν όσα πληροφορήθηκες είναι σωστά, λάθος, εφαρμόσιμα, ενδιαφέροντα, βαρετά κ.ο.κ. Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται η σιωπή. Όταν, λοιπόν, στερούμε από τον εαυτό μας, τη δεύτερη αυτή ουσιαστική παράμετρο της επικοινωνίας, αυτό που κάνουμε είναι να παραπαίουμε από τη μια ελλιπή επικοινωνία στην άλλη, από τον έναν θόρυβο στον άλλον, με την ψευδαίσθηση ότι έτσι είμαστε σε επαφή με τον κόσμο και ότι αυτό είναι το ζητούμενο.
Βασικός λόγος που προτιμούμε την επικοινωνία με τη μορφή της επαφής με τον άλλον και αρνούμαστε πεισματικά τη σιωπή είναι ότι αγνοούμε εν πολλοίς τον εαυτό μας, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται αυτό. Τον αγνοούμε, διότι φροντίζουμε να τον διαμορφώνουμε αποκλειστικά με βάση τα όσα λαμβάνουμε από το περιβάλλον μας, χωρίς να τα κάνουμε δικά μας. Με άλλα λόγια, αντί να προσαρμόζουμε το περιβάλλον στον εαυτό μας, προσαρμοζόμαστε εξολοκλήρου στο περιβάλλον, χάνοντας τον εαυτό μας.
Το ότι σήμερα η σιωπή αποτελεί παράγοντα που μας κάνει να νιώθουμε άβολα είναι ένα βασικό στοιχείο για να κατανοήσουμε τον τρόπο που ο σύγχρονος άνθρωπος έχει διαμορφωθεί. Αυτός όμως ο φόβος της σιωπής την καθιστά περισσότερο απαραίτητη από ποτέ, αλλά την ίδια στιγμή αναδεικνύει το πόσο θάρρος θέλει από τη μεριά του καθενός από εμάς να την επιδιώξει και να την κατακτά, ώστε να βρίσκει τον εαυτό του.
–Μιχάλης Κατσιμίτσης, PhD
Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου έλαβε και το διδακτορικό του. Έχει λάβει δύο υποτροφίες, του The Ryoichi Sasakawa Young Leaders Fellowship Fund (παρέχεται σε άτομα με οργανωτικές/ηγετικές ικανότητες) και του Ιδρύματος Παναγιώτη & Έφης Μιχελή. Έχει διδάξει ως λέκτωρ ΠΔ/407 στον Τομέα Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ «Νεότερη Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία» και «Συστηματική Φιλοσοφία και Εισαγωγή στη Νεότερη Φιλοσοφία». Επίσης δίδαξε στο πρόγραμμα «Ακαδημία Πλάτωνος, η Πολιτεία και ο Πολίτης» του ΕΚΠΑ, αλλά και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ τα τελευταία χρόνια διδάσκει νεότερη φιλοσοφία και ηγεσία στο ΜΠΣ «Φιλοσοφία και διοίκηση» του ΕΚΠΑ. Έχει δώσει πλήθος διαλέξεων πάνω σε θέματα φιλοσοφικού ενδιαφέροντος. Ασχολείται με τη μετάφραση και την επιμέλεια κειμένων, κυρίως φιλοσοφικού και ιστορικού περιεχομένου. Έχει συμμετάσχει ενεργά στην οργάνωση φιλοσοφικών κυρίως συνεδρίων. Άρθρα του σχετικά με την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τη φιλοσοφία και την αγορά εργασίας, αλλά και την ηγεσία έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, περιοδικά και ιστοτόπους, ενώ έχει συγγράψει και βιβλία για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Είναι συγγραφέας του εξ αποστάσεως αγγλόφωνου προγράμματος φιλοσοφίας «Ancient Philosophy: The Art of Living», καθώς και συν-συγγραφέας του ελληνόφωνου «Αρχαία Κίνα: Μαθήματα Στρατηγικής και Ηγεσίας», τα οποία προσφέρει το E-Learning του Πανεπιστημίου Αθηνών.
