Η Συρία βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο της επικαιρότητας, ενώ οι ευρωπαϊκοί ηγέτες αναγκάστηκαν να επικεντρωθούν ξανά στο ζήτημα της μετανάστευσης. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Ντόναλντ Τραμπ προετοιμάζεται για την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, προκαλώντας σοκ στο πολιτικό κατεστημένο, σε μια χρονιά εκλογών χωρίς προηγούμενο.
Σύμφωνα με τον απολογισμό του Politico για το 2024, oι πόλεμοι που χαρακτήρισαν το 2023 συνεχίζουν να μαίνονται, σε ορισμένες περιπτώσεις με αυξημένη ένταση, προκαλώντας σοβαρές ανθρώπινες απώλειες. Παρά τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων και των διεθνών οργανισμών, οι χώρες συνεχίζουν να αποτυγχάνουν να περιορίσουν την παγκόσμια θέρμανση. Και αν τα λεγόμενα του Τραμπ ισχύουν, η δεύτερη θητεία του ενδέχεται να επιδεινώσει τις διεθνείς προσπάθειες για την κλιματική αλλαγή.
Ο πόλεμος στη Γάζα και οι συνέπειές του
Με πάνω από 44.500 νεκρούς Παλαιστίνιους και 105.000 τραυματίες, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας που ελέγχεται από τη Χαμάς, το ανθρωπιστικό κόστος του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς συνεχίζει να αυξάνεται. Οι γεωστρατηγικοί αναλυτές εκτιμούν ότι σχεδόν το 60% των κτιρίων στη Λωρίδα της Γάζας είχαν πιθανώς υποστεί ζημιές μέχρι τον Νοέμβριο του 2024, γεγονός που σημαίνει ότι πολλοί από τους 1,9 εκατομμύρια εσωτερικά εκτοπισμένους κατοίκους δεν θα έχουν σπίτι να επιστρέψουν.
Η ένταση στην περιοχή κλιμακώθηκε με δολοφονίες, βομβαρδισμούς και εκτοξεύσεις πυραύλων που έφεραν στην επιφάνεια την αντιπαράθεση Ιράν-Ισραήλ. Στο Λίβανο, η σύγκρουση Ισραήλ-Χεζμπολάχ έφτασε στο αποκορύφωμά της τον Οκτώβριο, με την ισραηλινή χερσαία επιχείρηση στο νότιο Λίβανο, αν και οι επιθέσεις μειώθηκαν σημαντικά μετά τη συμφωνία για εκεχειρία.
Στη γειτονική Συρία, η ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ και οι ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις σε αποθέματα όπλων της χώρας προσέθεσαν αβεβαιότητα στην περιοχή.
Η συνέχεια του πολέμου στην Ουκρανία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, με τους Ουκρανούς να σημειώνουν επιτυχίες το 2024, όπως η κυριαρχία τους στη Μαύρη Θάλασσα και η αντεπίθεση στην περιοχή του Κουρσκ τον Αύγουστο.
Ωστόσο, το έτος κλείνει με αρνητική τροπή, καθώς η Ουκρανία έχει χάσει πολλές από τις εδαφικές της κατακτήσεις και έχει υποστεί μεγάλες ανθρώπινες απώλειες.
Εκλογές και η πολιτική αναταραχή
Το 2024 ήταν μια χρονιά γεμάτη εκλογές σε πάνω από 60 χώρες, με έντονη την επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η στροφή της Ευρώπης προς τα δεξιά φάνηκε σε πολλές χώρες, με τη ραγδαία άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων. Στην Ιταλία, η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι κέρδισε επιρροή στην ΕΕ, ενώ στη Γαλλία, η απόφαση του Εμμανουέλ Μακρόν να προκηρύξει πρόωρες εκλογές μετά τις ευρωπαϊκές εκλογές προκάλεσε πολιτικό χάος.
Μεταναστευτική κρίση και η πολιτική στην Ευρώπη
Οι πόλεμοι και η πολιτική αστάθεια στη γειτονιά της ΕΕ, σε συνδυασμό με την δεξιά στροφή στην πολιτική σκηνή, επανέφεραν τη μετανάστευση στην κορυφή των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων. Στην ΕΕ, η πολιτική εναντίον της μετανάστευσης ενισχύθηκε, με την επαναφορά των περιοριστικών μέτρων και την υιοθέτηση αυστηρότερων πολιτικών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό την ηγεσία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δεσμεύτηκε να ενισχύσει τα μέτρα για τη μετανάστευση, ενώ χώρες όπως η Γερμανία επανέφεραν προσωρινούς ελέγχους στα σύνορα εντός του Σένγκεν.
Το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ
Το 2024 αναμένεται να είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, με την παγκόσμια θερμοκρασία να είναι 1,5 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τα επίπεδα πριν από τη βιομηχανική επανάσταση. Η αδυναμία περιορισμού της θέρμανσης αυξάνει την ανησυχία για την κλιματική αλλαγή, ενώ η επαναφορά του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ αναμένεται να εντείνει τις αμφιβολίες για τη μελλοντική κατεύθυνση των διεθνών κλιματικών συμφωνιών.
Η τελευταία εκτίμηση του ΟΗΕ επιβεβαίωσε ότι οι διεθνείς κλιματικοί στόχοι είναι απολύτως ανεπαρκείς. Τα τρέχοντα σχέδια και πολιτικές προβλέπουν αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,6 έως 3,1 βαθμούς Κελσίου τον 21ο αιώνα, χωρίς προοπτική περιορισμού της ανόδου στους 1,5 βαθμούς, ενώ το ανώτατο όριο των 2 βαθμών του Παρισιού βρίσκεται επίσης σε άμεσο κίνδυνο.
Η σοβαρότητα και η συχνότητα των επικίνδυνων καυσώνων, των καταστρεπτικών καταιγίδων και άλλων καταστροφών αυξάνονται με κάθε κλάσμα αύξησης της θερμοκρασίας. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι με αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς, ο κόσμος μπορεί να περάσει διάφορα σημεία μη επιστροφής που θα αλλάξουν δραματικά το κλίμα του πλανήτη και θα προκαλέσουν αύξηση της στάθμης της θάλασσας, περιλαμβανομένων των καταρρεύσεων των πολικών πάγων.
Κλιματική αλλαγή
Η Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα COP29, που πραγματοποιήθηκε στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, σημαδεύτηκε και φέτος από αντιφάσεις και αντιπαραθέσεις. Παρά το γεγονός ότι οι διαπραγματευτές κατέληξαν σε συμφωνία για την παροχή 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως από τις πλουσιότερες χώρες έως το 2035 για να βοηθήσουν τις φτωχότερες χώρες στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής, πολλές αναλύσεις υποδεικνύουν ότι το ποσό αυτό απέχει πολύ από τα τρισεκατομμύρια που χρειάζονται οι ευάλωτες χώρες για να αντιμετωπίσουν τις ξηρασίες, τις πλημμύρες, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τις εντεινόμενες καταιγίδες.
Η αποτυχία να ληφθούν επαρκή μέτρα για την κλιματική αλλαγή καθιστά το μέλλον ακόμα πιο αβέβαιο. Και το γεγονός ότι ο Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο δημιουργεί αμφιβολίες όχι μόνο για το μέλλον της συμφωνίας αυτής, αλλά και για τις διεθνείς κλιματικές διασκέψεις συνολικά. Ο εκλεγμένος πρόεδρος, ο οποίος έχει αποκαλέσει την παγκόσμια θέρμανση «απάτη», αναμένεται να αναιρέσει πολλές από τις πολιτικές των ΗΠΑ για το κλίμα, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο για τον πλανήτη.
Η παγκόσμια πολιτική και οι επιπτώσεις για την ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται στο 2025 αντιμετωπίζοντας απογοητευτική οικονομική ανάπτυξη, προβλήματα ανταγωνιστικότητας και έναν βιομηχανικό τομέα σε δυσχερή κατάσταση. Στην παρούσα συγκυρία, η τελευταία ανησυχία για την ΕΕ είναι ένας εμπορικός πόλεμος, αλλά αυτός ενδέχεται να είναι ακριβώς αυτό που θα πρέπει να αντιμετωπίσει. Η απειλή του Τραμπ να επιβάλει δασμούς 10% σε όλα τα αγαθά και 60% στα κινεζικά προϊόντα έχει προκαλέσει ανησυχία στην Ευρώπη, η οποία θα βρεθεί σε θέση να πρέπει να ισορροπήσει σε μια σύγκρουση μεταξύ των ΗΠΑ, του μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου της ΕΕ, και της Κίνας, του δεύτερου μεγαλύτερου εμπορικού εταίρου και μεγαλύτερου προμηθευτή εισαγωγών.
Συμπεράσματα και προβλέψεις για το 2025
Το 2024 αποδεικνύει ότι η παγκόσμια πολιτική και η οικονομία εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις, από τις ένοπλες συγκρούσεις και τις ανθρωπιστικές κρίσεις έως τις αυξανόμενες ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή. Οι εξελίξεις σε επίπεδο διεθνών σχέσεων, η απειλή για την παγκόσμια οικονομία και οι πολιτικές αλλαγές στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ υπόσχονται ένα ακόμα έτος αβεβαιότητας και κρίσης.
Η πρόκληση για το 2025 θα είναι αν οι παγκόσμιοι ηγέτες θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν αυτές τις κρίσεις και να επαναφέρουν τη σταθερότητα και τη συνεργασία στη διεθνή σκηνή, ή αν θα συνεχίσουν να προχωρούν χωριστά και σε αντίθετες κατευθύνσεις, προκαλώντας περισσότερες εντάσεις και προβλήματα.
