Ο πολιτισμός, ένας από τους πιο προνομιακούς χώρους της Αριστεράς, αποκαλύφθηκε μπροστά της μετά τις εκλογές του 2015 με ένα νέο, διαφορετικό πρόσωπο από εκείνο που η Αριστερά είχε υπόψιν της προηγουμένως.
Όχι, δεν άλλαξε ο χώρος. Η θέση της Αριστεράς άλλαξε. Τώρα πια τον αντιμετώπιζε από τη θέση της κυβερνώσας δύναμης.
Όλες οι γνώσεις και οι εμπειρίες που είχε συσσωρεύσει στο παρελθόν, ήρθαν αρωγοί στη νέα κατάσταση που υπαγόρευε νέα καθήκοντα. Παραλαμβάνοντας ένα κατακερματισμένο πολιτιστικό τοπίο, λοιπόν, έπρεπε να θεραπεύσει άμεσα πληγές ανοιχτές και ταυτόχρονα να εμπνεύσει νέους προορισμούς, νέα ήθη, ώστε να φτάσει σε νέες δημιουργίες. Να προσεγγίσει ένα νέο τοπίο χωρίς παραγοντισμούς, χωρίς καταστάσεις διαπλοκής, κομματικής παντοκρατορίας, ρεμούλας και παρανομίας. Να κάνει σαφές στους πάντες ότι οι αγκυλώσεις του παρελθόντος δεν έχουν χώρο πια.
Δεν επιχειρούμε έναν συνολικό απολογισμό, αλλά καλό είναι να αναφερθούν κάποιες από τις πολλές δράσεις της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ σε έναν τομέα σημαντικό για την ίδια την υπόσταση της χώρας.
Χωρίς «δικά μας παιδιά» άρχισε η στελέχωση σημαντικών πολιτιστικών μονάδων. Στα δύο εμβληματικά καλλιτεχνικά ιδρύματα (Εθνικό Θέατρο και Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος), αλλά και στο Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου τοποθετήθηκαν νέοι διευθυντές, που σε καμία περίπτωση δεν ανήκουν στον κύκλο των φίλων ή οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται για καλλιτεχνικές προσωπικότητες που δεν χρειάστηκαν κομματικά δεκανίκια στη σημαντική καριέρα τους. Ταυτόχρονα, θεσμοθετήθηκε η θέση του οικονομικού διευθυντή, ώστε απερίσπαστος ο καλλιτεχνικός διευθυντής να αφιερώνεται στο έργο του, απαλλαγμένος από το βάρος της χρηστής οικονομικής διοίκησης ενός τομέα τις γνώσεις του οποίου δεν είναι υποχρεωμένος να έχει. Στα δύο αυτά θέατρα οργανώθηκαν με πολλές δυσκολίες και οι πρώτες Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας μετά την κατάργησή τους από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου το 2013.
Με την έκρηξη του τουρισμού στη χώρα μας κατά τα τελευταία χρόνια, σημαντική είναι και η προσέλευση των τουριστών στους αρχαιολογικούς χώρους. Κοινό μυστικό ήταν η αναντιστοιχία επισκεπτών – εισιτηρίων. Ο αριθμός των επισκεπτών ήταν εξαιρετικά μεγαλύτερος από τα εισιτήρια που κόβονταν. Χρόνια και χρόνια κυκλοφορούσε η προετοιμασία του ηλεκτρονικού εισιτηρίου, που όμως καμία κυβέρνηση δεν έφερνε. Η καθιέρωσή του ήταν ένα από τα πρώτα μελήματα της νέας κυβέρνησης, που με πολλές δυσκολίες και τρικλοποδιές επιτέλους το καθιέρωσε. Αρχικά στους χώρους με μεγάλη επισκεψημότητα (Ακρόπολη Αθηνών, Κνωσός, Ηλεία) και σταδιακά επεκτείνεται σε όλα τα άλλα σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
Θέμα σημαντικής εκμετάλλευσης των δημιουργών στον χώρο της μουσικής ήταν η περιοχή των πνευματικών δικαιωμάτων τους. Με παντελή έλλειψη νομοθετικού πλαισίου (πρωτοφανές για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος), μια ιδιωτική εταιρεία ασκούσε μονοπωλιακά την είσπραξη και απόδοση των οικονομικών δικαιωμάτων, αποφασίζοντας αδιαφανώς και χωρίς να υπόκειται σε κανέναν έλεγχο. Η παρούσα κυβέρνηση λοιπόν δημιούργησε τον νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων συστήνοντας ταυτόχρονα και μια ειδική υπηρεσία διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων ώστε να συνεχιστεί η είσπραξη των ποσών που δικαιούνται οι δημιουργοί. Στη συνέχεια, το υπουργείο έχει μπει σε διαδικασία δημιουργίας νέου οργανισμού συλλογικής διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων που θα ελέγχουν οι ίδιοι οι δημιουργοί.
Αντιμετωπίστηκαν ακόμα κραυγαλέες καταστάσεις διασπάθισης δημόσιου χρήματος. Στην περιοχή του υπουργείου Πολιτισμού λειτουργούσε ένα Ταμείο Αλληλοβοηθείας των υπαλλήλων. Πρόκειται για μια ένωση προσώπων που δεν υπήρχε καν «στα χαρτιά». Δεν είχε καταστατικό, δεν είχε εκλεγμένη ηγεσία, αλλά παρ’ όλα αυτά διαχειρίζονταν με αποφάσεις των προηγούμενων κυβερνήσεων το 1,5% των εσόδων του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, ενώ λειτουργούσε έναν παιδικό σταθμό με 103 παιδιά. Την περίοδο 1995 έως 2017, οπότε έσπασε το απόστημα, το εν λόγω ταμείο εισέπραξε και διαχειρίσθηκε 4.868.687 ευρώ! Οι χορηγίες δημόσιου χρήματος τελείωσαν λοιπόν, ενώ ο παιδικός σταθμός πέρασε στην ευθύνη του υπουργείου με πολύ καλύτερες συνθήκες για παιδιά και εργαζόμενους.
Στον χώρο του κινηματογράφου, το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής δημιούργησε το κατάλληλο επενδυτικό περιβάλλον ώστε ξένες παραγωγές να έρθουν για γυρίσματα στη χώρα μας, αξιοποιώντας σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα: το υπέροχο ελληνικό φως και τα πολυποίκιλα τοπία της πατρίδας μας. Αυτό το περιβάλλον το υπόσχονταν οι προηγούμενες κυβερνήσεις εδώ και είκοσι χρόνια. Η παρούσα κυβέρνηση το υλοποίησε διά του cash rebate. Της επιστροφής δηλαδή ενός μέρους του φόρου. Έτσι, οι μεγάλες παραγωγές προτιμούν τη χώρα μας πλέον, ώς τώρα πήγαιναν στην Τουρκία, στο Μαρόκο, στη Μάλτα, την Αλβανία, την Κροατία και αλλού. Αυτή τη στιγμή έχουν ενταχθεί στον νόμο 38 παραγωγές, 18 ελληνικές και 20 ξένες, αφήνοντας χρήμα στη χώρα μας, δημιουργώντας 11.500 θέσεις εργασίας και διαφημίζοντας το ελληνικό τοπίο παντού στον κόσμο προσελκύοντας νέους επισκέπτες.
Είναι και άλλα πολλά που έγιναν. Ο χώρος όμως περιορισμένος. Είναι και εκείνα που έχουν προετοιμαστεί ήδη. Και ακόμα όσα είναι οραματικά και μεγαλύτερης κλίμακας. Θα επανέλθουμε όμως.
Στον πολιτισμό, λοιπόν, «σπάσαμε αυγά». Χρειάζεται να σπάσουμε κι άλλα, γιατί είναι ακόμα πολλά τα κλούβια αυγά και όχι μόνο στον πολιτισμό. Είναι, δυστυχώς, παντού.
