Το τραγικό δυστύχημα στην δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας, το Νόβι Σαντ την 1η Νοεμβρίου του 2024 έχει φέρει στο προσκήνιο μαζικές διαδηλώσεις και την εδώ και χρόνια συσσωρευμένη δυσαρέσκεια της σερβικής κοινωνίας προς το πολιτικό σύστημα και την Δικαιοσύνη
Την 1η Νοεμβρίου του 2024, 15 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους στον σταθμό τρένων στο Νόβι Σαντ, όταν κομμάτι της οροφής τους καταπλάκωσε. Ακόμη 17 νοσηλεύτηκαν επί μήνες με πολύ σοβαρά τραύματα και ακόμη και σήμερα κάποιοι από αυτούς εξακολουθούν να υποβάλλονται σε σοβαρές επεμβάσεις, προκειμένου να καταφέρουν να περπατήσουν ξανά.
Αμέσως μετά το δυστύχημα, ένα «κύμα» διαδηλώσεων πλημμύρισε ολόκληρη την Σερβία. Χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως νέοι φοιτητές, βγήκαν στους δρόμους ζητώντας απονομή δικαιοσύνης και διαφάνεια. Ειδικά τους δύο τελευταίους μήνες το αρχικό «κύμα» έχει λάβει πολύ μεγάλες διαστάσεις και στους φοιτητές έχουν προστεθεί και οι μαθητές Λυκείου, οι καθηγητές τους, τα εργατικά συνδικάτα, αλλά και η αντιπολίτευση της χώρας. Τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Σερβίας τελούν υπό κατάληψη (περισσότερα από 50 ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα συμμετέχουν), ενώ είναι εκατοντάδες και τα Λύκεια, ειδικά στο Βελιγράδι, που αν και τα μαθήματα δεν έχουν σταματήσει, προχωρούν όλο και πιο δυναμικά σε κινητοποιήσεις.
Το δυστύχημα του Νόβι Σαντ ξεσήκωσε τον μεγαλύτερο όγκο των νέων ανθρώπων της χώρας, οι οποίοι πίσω από τους 15 νεκρούς στην παραδουνάβια πόλη στα βορειοδυτικά της χώρας, βλέπουν μόνο την κορυφή του «παγόβουνου». Αναλυτές υπογραμμίζουν πως οι φοιτητές ζητούν δομικές αλλαγές στην χώρα και όχι απλά απονομή δικαιοσύνης. Για τους νέους ανθρώπους της Σερβίας το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, όχι μόνο προς την κυβέρνηση της χώρας, αλλά και το σύνολο του πολιτικού συστήματος: «Η διαφθορά σκοτώνει – το Κράτος Δικαίου είναι μονόδρομος» αναφέρουν τα περισσότερα από τα πλακάτ στις διαδηλώσεις. Σε κάθε διαδήλωση οι συμμετέχοντες, αφού κρατήσουν 15 λεπτά σιγής στη μνήμη όσων χάθηκαν στο Νόβισαντ πολιορκούν συνήθως δημόσιες δομές και όλο και συχνότερα το τελευταίο διάστημα τα Δημόσια τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά δίκτυα.
Οι φοιτητές ζητούν άμεση αλλαγή στη χώρα και μάλιστα ουσιαστική. Υπογραμμίζουν πως τόσο η Κυβέρνηση όσο και ο Πρόεδρός της δεν έχουν κάνει το παραμικρό για να διαλευκάνουν την υπόθεση. Παρά το γεγονός πως έχουν προσαχθεί και αντιμετωπίζουν κατηγορίες 13 άτομα οι φοιτητές λένε πως το γεγονός πως ο Βούτσιτς δεν δίνει όλα τα έγγραφα για το δυστύχημα στην δημοσιότητα κρύβει το τεράστιο μέγεθος της διαφθοράς που μαστίζει την χώρα.
Τα εργατικά συνδικάτα που έχουν ενταχθεί στον φοιτητικό αγώνα επιμένουν επίσης πως θα πρέπει να δημοσιοποιηθούν και οι συμβάσεις με τις εταιρείες που προχώρησαν στην φονική ανακαίνιση του σταθμού, αλλά και άλλων δημοσίων έργων στην χώρα. Το πρόσωπο που βρίσκεται στο στόχαστρο δεν είναι τόσο ο Πρωθυπουργός Ίβιτσα Ντάσιτς όσο ο Πρόεδρος της χώρας Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Ο νέος κόσμος της Σερβίας θεωρεί τον Πρόεδρο ως τον αποκλειστικά υπεύθυνο καθώς του καταλογίζει την δημιουργία ενός συστήματος το οποίο ελέγχεται απόλυτα από τον ίδιο παρά το γεγονός πως ο θεσμικός του ρόλος ομοιάζει με τον ρόλο που έχει ο ελληνικός θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Σε κάθε περίπτωση το φοιτητικό κίνημα που γεμίζει τους δρόμους της χώρας εδώ και μήνες έχει ανοιχτά αρνηθεί την σύνδεσή του με πολιτικά κόμματα, επιδιώξεις και επιμένει να μην εκλέγει επικεφαλής και εκπροσώπους της συγκεκριμένης κίνησης. Η γενιά του «Tik Tok» και της απαξίωσης των κοινών στην Σερβία έχει επαναστατήσει και αξιώνει όχι απλά να παίρνει πτυχίο και να φεύγει από την χώρα ως μετανάστης στην Ευρώπη αλλά να πάρει στα χέρια της το μέλλον που χρονικά και δικαιωματικά της ανήκει.
Τι απαντούν η Κυβέρνηση και ο Βούτσιτς;
Στις μαζικές κινητοποιήσεις η Κυβέρνηση αρχικά απάντησε με αστυνομική βία, συλλήψεις, χημικά αλλά και με τις μυστικές υπηρεσίες, που όπως καταγγέλλουν εκπρόσωποι ειδικά των συνδικάτων επιχείρησαν αρκετές φορές να ανοίξουν «φακέλους» σε «υπόπτους» με μοναδικές αποδείξεις ανώνυμες μαρτυρίες και καταγγελίες. Η κίνηση αυτή, όπως έχει αποδεχθεί και σε άλλα κινήματα, άλλες χώρες και άλλες εποχές είχε ως μοναδικό αποτέλεσμα το φοιτητικό κίνημα να βρει απήχηση και από την κοινωνία με πολίτες πλέον να δίνουν δυναμικά το «παρών».
Η επίθεση από την πλευρά της Κυβέρνησης της Σερβίας έφερε στην επιφάνεια την μεγάλη οργανωτική ικανότητα της νέας γενιάς που είναι και πιο μορφωμένη και πολύ αρτιότερα τεχνολογικά καταρτισμένη από αυτές του παρελθόντος. Η επιλογή των φοιτητών να μην υπάρχει «πρόσωπο» πίσω από το κίνημα έχει φέρει σε αμηχανία την Κυβέρνηση, η οποία, μουδιασμένη, επιχειρεί να διαχειριστεί κυρίως από τα κρατικά μέσα το επικοινωνιακό κόστος. Ο Βούτσιτς ισχυρίζεται πως όλα τα στοιχεία για το δυστύχημα του Νόβι Σαντ έχουν δημοσιευθεί, αλλά η αντιπολίτευση του απαντά πως υπάρχουν χιλιάδες ακόμη έγγραφα που αφορούν τους τοπικούς εργολάβους, τους οποίους και συνδέουν άμεσα με τον ίδιο τα οποία δεν δίνονται στην δημοσιότητα.
Ποιος βρίσκεται πίσω από την τραγωδία του Νόβι Σαντ;
Το έργο έχουν αναλάβει δύο σημαντικές κινεζικές εταιρείες, οι οποίες έχουν πλειοδοτήσει για το σύνολο της γραμμής Βελιγράδι – Βουδαπέστη. Οι εταιρείες από την Κίνα έχουν αναθέσει το τοπικό τμήμα του έργου σε εταιρείες από την Ουγγαρία οι οποίες με την σειρά τους το ανέθεσαν σε τοπικές εταιρείες.
Το έργο στο Νόβι Σαντ, όπως και οι περισσότεροι από τους σιδηροδρομικούς σταθμούς που είχαν ενταχθεί στο συγκεκριμένο έργο ανάπλασης έχουν αναλάβει σερβικές κατασκευαστικές εταιρείες. Το αντίτιμο που έλαβαν για τα όπως αποδεικνύεται ελλιπή έργα που οδήγησαν στο δυστύχημα με τους 15 νεκρούς παραμένει ακόμη και σήμερα «κρατικό μυστικό».
